Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.

Traditat kulturore nacionale dhe globalizmi

Go down

Traditat kulturore nacionale dhe globalizmi Empty Traditat kulturore nacionale dhe globalizmi

Post by Kle@Love Wed 02 Mar 2011, 21:20

Agron TUFA

1. Histerika antiglobaliste

Prej me se dy dhjetėvjeēarėsh nė konferenca e seminare ndėrkombėtare, nė artikuj diskursivė rrethesh intelektuale, kryesisht tė lindjes ish-komuniste flitet me tone apokaliptike mbi kėrcėnimin globalist - njė leviatan i cili po dhe do tė gėlltisė tė gjitha kulturat tradicionale kombėtare. Janė tė shumtė ata intelektualė qė me patos dramatik e konvulse histerike shpallin pozicionet e tyre antiglobaliste, duke i pėrjetuar tendencat globaliste nė perspektivė ekatologjike. Globalizmi pėr ta, para sė gjithash, ėshtė fshirja e traditave tė thella nacionale, lidhja e pėrbashkėt nė njė supermarket.

Nė njė nga konferencat mbi rrezikun e globalizmit, qė u mbajt nė Tiranė vitin e kaluar, e pyeta njėrin nga ligjėruesit, njė sociolog dhe thuajse filozof shqiptar:
- Pėrse qenka kaq i keq ky globalizmi, a mund tė ma shpjegoni mė qartė thelbin e rrezikut tė tij?
- Sepse, - m'u pėrgjigj ai, - ēdo popull ka gjuhėn e tij, kulturėn e tij unikale, traditat e tij interesante. Me globalizimin e plotė gjithēka do tė zhduket. A doni menjėmend tė ndodhė kjo?

Pėrgjigja m'u duk shumė e ekzagjeruar, edhe pse u mundova e po mundohem (siē po bėj tani) tė kėrkojė atė pjesė tė vėrtete nė alarmin antiglobalist. E pakuptueshme mbetet nė kėtė situatė konceptimi i opozicionit binar konfliktual Traditė-Gobalizėm, ēift qė pėrfytyrohet si dy pole kategoriale, prej tė cilėve njėri pol duhet medoemos ta likuidojė tjetrin.

Thua nuk ka rrugė tjetėr? Vetė kulturologjemat "traditė" dhe "globalizėm" rrethohen prej njė mjegulle tė dendur pėrkufizuese dhe befas gjendesh nė njė konfuzion, qė lyp gjithmonė sqarime tė reja. Ēėshtja ndėrlikohet pashmangshėm. Sidoqoftė, me gjithė rrokopujėn dhe natyrėn kontradiktore tė termave, raportet e traditės ndaj globalizmit janė mbėrthyer edhe nė konceptimin e dy ideologjemave, ndėrsa natyra e konfliktit synon tė jetė ideologjike.

Globalizmi mėton pėrmes agjentėve tė tij ekonomikė, socialė e kulturorė tė shtrijė hegjemoninė e vet nė gjithė gjerėsinė dhe thellėsinė e pėrditshmėrisė njerėzore, nė format e botėperceptimit, botėkuptimit nacional, qė shfaqet mandej nė mitologji, folklor, doke e rituale, nė format e kulteve religjioze, e mė vonė - nė filozofi, letėrsi dhe arte, nė vetėvendosjen politiko-shoqėrore, shtėtėrore-legjislative dhe moralo-etike tė njė kombi. Tė paktėn kaq arrij tė rrok unė dhe pėr kaq sa arrij tė kuptoj, mė del se thelbi i traditės nė qenkėsh antropocentrizmi.

Nuk e diskutoj se ēėshtja ėshtė mė e gjerė se kaq, se traditat franceze, anglo-amerikane, gjermane, ruse, italiane apo traditat islamike (e, sigurisht, edhe tradita jonė shqiptare) pėrbėjnė jo vetėm aspekte tė ndryshme tė kulturės njerėzore - nė rastin mė tė mirė kemi tė bėjmė me aspekte tė ndryshme tė kulturės gjithėnjerėzore tė shprehjes sė traditės. Ajo jepet nė njė kaos tė pakufishėm, nė pasurinė e shumėllojshmėrisė, tė pėrthyerjeve dhe me kėtė cilėsi ajo dallon prej tė vėrtetės shkencore, e cila paraqet njė farė rregulli, tė zbatuar nė mėnyrė abstrakte ndaj dukurive tė veēuara nga njėra-tjetra. Kėtu kemi tė bėjmė jo me shprehje, por thjesht me pėrthyerjen dhe rėnien e Traditės. Menjėmend, nga pikėpamja e Traditės, nė biem nė kulturė.

Por kėshtu duhet tė ndodhė! Si drita qė zbėrthehet nė ngjyra. Sigurisht, ky ėshtė njė burim i pėrhershėm shqetėsimi pėr arsyen. Arsyeja mund tė operojė vetėm me nocione tė pėrgjithshme. Nė Traditė arsyeja nuk ndjehet rehat. Ajo pėrpiqet t'i shmanget. Kėrkon tė gjejė lehtėsira pėr njė ekzistencė tė qetė, tė ngrehė fortesėn e saj. Nė rastin konkret kriteri themelor ėshtė ai gjuhėsor. Kultura nė njė shkallė mė tė lartė nga ēdo kategori tjetėr reduktohet nė gjuhė, formohet nga gjuha dhe e ka bazėn e saj nė gjuhė.

Ka njė teori shumė tė pėrhapur nė perėndim, qė kultura ėshtė veēse gjuhė. Sistemet linguistike formojnė botėkuptimet kulturore. Kultura qėndron nė njė sistem konkret gjuhe dhe me kėtė ajo ėshtė e pėrkundėrt nga shkenca, e cila operon me pėrgjithėsimet. Prandaj ėshtė e shtrenjtė kultura qė zhvillohet mbi njė traditė nacionale. "Kultura jonė, - shkruan humanisti turk i ditėve tona, F. Gylen, - duhet tė ushqehet me trėndafilat e kopshtit tonė, me nektarin e tyre, qė vjen prej esencės dhe rrėnjėve tė frymėsisė sonė".

Por tjetėr gjė ėshtė tradita dhe krejt tjetėr - globalizmi apo globalizimi. Qėndresėn e kulturave tradicionale kombėtare para dallgėve tė globalizmit, unė e quaj krejt tė mundshme. Unė nuk e shoh konfliktin e traditės me globalizmin aq apokaliptik. Pėrkundrazi, mund tė nxjerrėsh pėrfitimi tė pafundme nga gjendja e postmodernit nė kushtet e mondializmit tė sotėm.

Frika nga globalizmi mė duket naive dhe mjaft e keqkuptuar. Ky nuk ėshtė vetėm njė problem shqiptar apo specifiko-nacional; edhe vetė amerikanėt dhe kanadezėt luftojnė me globalizmin. Nuk njoh ndonjė amerikan, qė ta mbrojė atė. Ēfarė atėherė? Do tė doja tė abstragoja nga realet. Kjo ēėshtje ka krijuar gjithashtu njė traditė tė keqe: paragjykimin. "Ja, kanė ngritur gjithandej mekdonaldset, e kupton ē'po bėhet?". Por nuk ;ėshtja s'ka foert lidhje me mekdonaldset. Njė filozof nuk mund tė arsyetojė nė kėtė mėnyrė.

Sipas Heidegger-it, fjala ėshtė pėr mishėrimin e vullnetit pėr pushtet. Vetpėrkapja e vetėdijes, e cila mandej pėrthyhet nė civilizimin teknologjik. Prandaj ne nuk mund tė biem prej kėsaj foleje. Ne kemi ecur nėpėr rrugėn e vetėvetėdijes dhe vetpėrkapjes sė vullnetit deri nė fund. Heidegger-i flet hollėsisht rreth kėsaj ēėshtjeje. Ai sjell shembuj tė vetėpėrcaktimit si socium: tė urdhrit tė jezuitėve, tė luftėtarėve prusianė apo tė "proletarė tė gjithė vendeve bashkohuni"- partisė komuniste. S'ka fort rėndėsi, se ēfarė forme merr ky impuls vullneti pėr pushtet.

Por globalizmi qė projektohet nė kulturė … Ēfarė ėshtė globalizmi si kanosje pėr traditat nacionale? Kjo nuk ėshtė e qartė. Ai konfrontohet me impulsin e vetshpėrqendrimit – impulsin e pėrkundėrt me mbivullnetin, i cili ėshtė i shprehur, ndėrkaq, nė postmodern: shpėrqendrimi i pushtetit, decentralizimi, pushteti anonim… Ndėrmjet kėtyre sy parimeve - kolizioni. Por glabalizmi ėshtė dhe glokalizėm. Ai lind regjionalizmin. Universalizmi teknokratik evidenton detyrimisht tė jashtėzakonshmen apo konkretėsinė e stihisė sė kulturės postmoderniste. Prandaj asnjė lloj mekdonalds-i nuk mund ta mėnjanojė parimin e tė jashtėzakonshmes. Tė luftosh me globalizmin ėshtė qesharake. Si tė luftosh me mullinjtė e erės.

Megjithė histerikėn e pandalshme mbi rrezikun e globalizmit, fundin e historisė, etj., rreziku nuk ėshtė i ri: ėshtė ai qė ka qenė gjithmonė, nė ēdo kohė - harrimi i traditės. Por ne nuk jemi mė larg nga Tradita nė kushtet e globalizmit, se sa kemi qenė mė parė. Pėrkundrazi, jemi mė afėr. Globalizmi na shpėrfaq stihinė, elementin e tjetrit, qė na ėshtė dhėnė nė parimin e tė jashtėzakonshmes, tė mishėruar nė kulturė; ai na shtrėngon qė ta pėrjetojmė nė mėnyrė tė sėmurė. Pėr shembull: lulėzimin e tashėm tė gjithēkaje nacional-kulturore.

Nė epokėn e globalizmit ne jemi mė shumė shqiptarė, se sa nė fund tė shekullit XIX apo nė fillim tė shek. XX. Kur them, se ne tė gjithė kėrkojmė diēka tjetėr, shpikje, risi tė tjera (ndėrsa amerikanėt merren me xen-budizėm) – mė duhet tė nėnvizoj, se e gjitha kjo ngjet falė globalizmit. Ai na ofron hapėsirėn e tjetrit. Ēfarė rėndėsia ka nėse udhėtoni me kaloshin apo fluturoni me avion? Nė botėn tuaj shpirtėrore asgjė nuk ndryshon. Kjo sa i pėrket "mekdonaldizimit".

Pse nuk shikohet tjesht si ēėshtje konforti? Tekefundit, ē'lidhje ka globalizmi me tė vėrtetėn, qė jeton brenda jush? Globalizmi nxjerr nė pah domethėnien absolute tė mjedisit. Megjithėse kundėrshtarėt e globalizmit mendojnė, se ai ushtron trysninė mbi gjithēka e ēdo gjė. Ai ofron absolutizmin e mjedisit dhe tė tjetrit nė raport me ne. Ne duhet tė jetojmė nė njėfarė mjedisi. Baba ėshtė biri. Unė jam mjedisi. Kjo ėshtė tradita. Lufta ndaj globalizmit mė duket dėshmi e injorancės njerėzore. Njė naivizėm banal. Duhet tė pranojmė dialektikėn e ēdo procesi historik.

Ai gjithmonė na shpje tek tjetėr, qė ėshtė ai vetė. Moderni dhe globalizmi janė pėrforcim vullneti tek vetja. V. Rozanovi ka shkruar nė lidhje me revolucionarėt: "Dua tė qėlloj nė bark filanin dhe e qėllon". Ju duhet ta shtrėngoni veten: ja tani do ta qėlloj, ky ėshtė vullneti im subjektiv. Ja pra globalizmi. Subjektiviteti absolut asnjėherė nuk mund tė jetė i objektivizuar nė kėtė shkulm tė vullnetit subjektiv. Po, ka qenė moderni, qė e ka realizuar deri nė fund kėtė potencial.

Ne do tė jetojmė nė njė botė tė decentralizuar, ku e ku mė tė shumėllojshme. 98 pėr qind e jetės sonė do tė jetė ala mekdonalsd's, por nė tė do tė shfaqet edhe kamareja (nicchia), nė tė cilėn do tė gjejė vend njė pasuri e pafundme e shumėllojshmėrisė sė qenies sonė. Kjo kurrė nuk mund tė shtypet. Prandaj filozofia e antiglobalizmit mė ngjan me filozofinė e birrarive tė fshatit. Ka patur filozofi nė Akademi, nė kopshtin e Epikurit, nė buduare tė Markiz de Sadit, ka patur filozofi tė kafeve parsiene, ndėrsa kjo - ėshtė filozofia e birrarive.

Shumė prej atyre qė mbrojnė me tėrbim kulturat nacionale, vetė nuk pėrfaqėsojnė asgjė. Ėshtė vetėm njė mundėsi vetidentifikimi, qė u mundėson tė ruajnė statusin e gjoja inteligjencies. Nga pikėpamja mė elementare, kemi tė bėjmė thjesht me njė moskuptim. Merrni ēdocilin libėr perėndimor mbi globalizmin - aty i gjen tė gjitha. Por vetidentifikatorėt kanė njė hall tė madh: nuk lexojnė. Ata kanė parė mekdonaldset dhe godasin kokėn me grushte nė histeri, qė gjoja, tani morėm fund, do tė na zhdukin, do tė na rroposin, do tė na fshijnė. Jo, nuk do tė na zhdukin. E nėse do t'ju zhdukin, atėherė aq mė keq pėr ju. Rreziqet ekzistojnė nė ēdo kohe dhe gjithkund.

2. Glokalizmi dhe Integrimet e shumėfishta

Shoqėria posthistorike apo e konsumatore, ėshtė ajo e ekspansionit globalist, pėrthithja dhe pėrshtatja e shoqėrive sipas modelit tė kėtij ekspansioni nėpėrmjet qarkullimit tė informacionit pėrtej kufijve realė dhe imagjinarė – qarkullimit tė mallrave. Citimet e mėposhtme qė ilustrojnė mė sė miri idenė tonė, janė marrė nga njė shkrim i kulturologes Lindita Kadriu nga Maqedonia (revista "Brezi 9", nr 9) dhe shprehin nė mėnyrė pikante gjithė thelbin e situatės globaliste.

“Ndoshta edhe sheshi i qytetit tuaj ua sjell botėn nė vitrina: Benneton, Mango, Levi’s, Zepter), qarkullimit tė shėrbimeve komunikologjike (gjigandėt medialė, popkultura dhe natyrisht www), qarkullimi i njerėzve pa shengen, gjithnjė e mė larg, qė pėr nevoja tė punės i trajtojnė avionėt si vetura dhe hotelet e huaja si dhoma tė veta”.

“Bajrami i fundit, pėr shembull, na gjeti familjarisht tė globalizuar: njėri vėlla, supervizor bankier nė Ernst@young ndodhej nė Tiranė, nė kuadėr tė zgjerimit regjional tė formės qė ka zyra nė 133 shtete; vėllau tjetėr, hulumtues i tregut nė Birrarinė e Shkupit ishte nė Oksford pėr tė prefeksionuar gjuhėn, praktikė kjo e rregullt e kompanisė sė tij pėr t’u mundėsuar menaxherėve kurse gratis tė kėsaj lingua franca, siē kanė qenė dikur greqishtja dhe posaēėrisht latinishtja” 1

Sikundėr shihet pra, teknologjia e sustave, pėrveē qė na e shndėrron kėndin e punės nė qendėr informative botėrore, ka bėrė qė nėpėrmjet internetit dhe komunikimit virtual tė njihemi me dikė nė qosh tė botės mė mirė se sa me fqinjin e parė. Kjo situatė ėshtė quajtur rėndom “Fshati global” ose “mėhalla globale”.

“Rrjeti do tė na bashkojė – nėse kjo ėshtė ajo qė duam, ose do na mundėsojė tė thėrmohemi nė miliona bashkėsi tė ndėrmjetėsuara”, por “edhe pėrskaj problemeve qė bart autostrada informative... entuziazmi im mbetet i paluhatur (Bill Gates). Nė kėtė autostradė informative gjeografia ėshtė gjithnjė e mė irelevante pasi largėsia matet me interesime e afinitete, jo me kilometra, andaj s’ka rėndėsi ku ndodheni”2.

Nė “fshatin global”, mė sė pari, kultura dhe identiteti kulturor janė mė tė pambrojtura nga ekspansioni. Njė numėr i madh filmash, veēanėrisht tė shteteve tė pazhvilluara janė koproduksione qė kryesisht ndikojnė nė kastingun, zgjedhjen e temės dhe lokacionin e xhirrimit dhe kuptohet nė MESAZHIN; gjithnjė e mė shumė mikste kulturore pėrmes kolonive dhe projekteve tjera takimi tė artistėve figurativė; gjithnjė e mė tepėr festivale e punėtori njohėse e konkuruese tė krijuesve; grupi muzikor turko-gjerman “Kartel”, zvicerrano-shqiptar “Kapsamun”, motrat Salma dhe Sabina nga Pakistani qė u popullarizuan duke kėnduar nė gjuhėn e tyre hindu hitet e grupit suedez ABBA; transfera futbollistėsh etj...3.

Pikėrisht qarkullimi i kėtyre vlerave mikste kulturore pėrbėn bjerrjen e cilėsisė sė kujtesės, kryesisht nėpėrmjet receptimit jo adekuat tė tyre, por edhe nga pėrjetimet krejt tė ndryshme nė vende e kultura tė ndryshme, madje shpesh deshifrime krejt tė keqkuptuara. Pėr shembull, “ndryshe kuptohet filmi “Matriks” nė Shqipėri e ndryshe nė Uashington ku ka dhe muze gjithėsie, si dhe veprat e reja tė Bodriarit me shokė qė do tė pėrkthehen kushedi kur. E njėjta gjė dhe pėr serialet, tė cilėt nė vende tė ndryshme shihen diku si kritikė sociale, diku si homazh stilit amerikan tė jetesės.

Tė gjithė e njohim ekspansionin e modeleve tė maskulturės amerikane, sidomos videoklipet e kanalit MTV. Kėto klipe nė hapėsirėn e shteteve postkomuniste pėrftojnė tjetėr kuptim, nga ē’kanė nė vendet qė iu nėnshtruan amerikanizimit fill pas luftės sė dytė botėrore. Kėto klipe mbushin shkretėtirėn e zbrazėt informative, ku politika s’ka vend (kanal CNN), kulturės apo ekologjisė (GEO-kanal). Klipet veprojnė nė auditorin e tinejxherėve pandėrprerje, duke mos lėnė kohė pėr reflekse, por pėrkundrazi, duke e tėhuajėsuar nga shikuesi vetė procesin e reflekseve dhe duke e shpėrngulur atė nė ekran. Personazhet e pėrhershėm tė ekranit tė MTV – kokėmėdhenjtė karikatureskė Bevis dhe Bat’hed – vetė shikojnė pandėrprerje klipe dhe reflektojnė pandėrprerje pėr ēka shohin. Shikuesi ēlirohet nga domosdoshmėria e refleksit individual, duke pėrjetuar njė gjendje, tė cilėn po e percaktojme si "tip kritik tė kėnaqėsisė”.

Kjo gjendje pėrfshin nė vetvete kapėrcimin e eksitimit seksual, ironisė, ekstazės. Bevis dhe Bat’hed marrin rolin e kanalizatorėve pėr emocionet e shikuesve, duke e ēliruar shikuesin nga domosdoshmėria pėr t’i provuar ato dhe tė krijojė kėsisoj hapėsirėn e soditjes sė kulluar, ku mund tė meditosh lirshėm. Nė kėtė kuptim televizionit i mbeten mundėsi mė tė thella, se sa Internetit interaktiv. Pikėrisht MTV shpreh hapur pretendimin e kulturės masive – pėr kulturė tė lartė. Pretendim nga ana e njėrės prej subkulturave tradicionale nga mė tė represionuara – kulturės sė fėmijėve. Kėsisoj realizohet revanshi i subkulturės fėmijnore si njė prej diskurseve mė tė ndrydhura, mė tė shtypura. Kjo nuk ėshtė gjė tjetėr pos rrebelim kundėr kulturės sė tė rriturve, e cila dėshiron tė edukojė, por jo tė argėtojė.

Ajo qė bie viktimė e parė nė komunikimin e ndėrmjetėsuar me mikset kulturore ėshtė shprishja e identitetit, keqkuptimi dhe kedeshifrimi i tij. Kjo ėshtė disa herė me keq se sa “shkatėrrimi/prishja e aurės” sė origjinalit prej riprodhimit tė veprave tė artit nė miliona kopje, po t’i referohemi njė analogjie tė Walter Beniaminit nė veprėn e tij “Fati i veprave tė artit nė kohėn e riprodhimit tė tyre teknik”.

3. Ēfarė ėshtė globalizimi i kulturės?

Nė njė ekspozitė tė vitit 2003, tė mbajtur nė Kėln, piktori postmodernist rus Vadim Zaharov demonstroi njė seri prej 4 fotografish me titullin “Ilustrimi i sė pamundurės", tė cilat paraqisin “pamundėsinė” e takimit tė kulturave tė ndryshme pėr tė krijuar njė tablo universale tė botės. Tema e paraqitur nga Zaharovi kishte tė bėnte me identifikimin e tė identifikuarit qysh mė parė. Detyra qė i kishte vėnė vetes ky artist ishte pėrpjekja pėr tė identifikuar procesin e identifikimit kulturor tė “gjithēkaje nė gjithēka”, duke e paraqitur realitetin si njė “e qeshur totale tė sė pamundurės”.

Sipas deklarimit tė piktorit, “gazi i sė pamundurės” – ėshtė kultura si e tillė, pėr ēka dėshmonin emėrtimet e punimeve tė tij tė paraqitura nė atė ekspozitė: “Takim me njė roker mbi varrin e Krishtit nė njė fshat japonez”, “Mekdonalds-i dhe Madlen” (dialogu i hamburgerit me biskotėn e Prustit nga romanin “Anės Suanit”), “Mekdonalds-i dhe vizatimi i Zhil Delėzit” (qė ilustron tezėn: Unė mendoj, pėr sa ekziston “Mekdonalds-i”) dhe “Don Kishoti kundėr Internetit”. Demonstrimi i punimeve tė Zaharov-it mbyllej me njė pyetje-aforizėm, pėrplot efekt: “Pėrse kur ia nis – asgjė nuk mban mend, ndėrsa kur mbaron – asgjė nuk kupton?”, pyetje e cila, s’para e sqaron dhe aq problemin e identitetit dhe identifikimit kulturor, sesa e mistifikon atė.
Sot ne jemi tė pranishėm nė takimin e kulturave tė sajuara universale.

Arena e pėrleshjeve tė tyre – ėshtė hapėsira masmediale ku interneti dhe kompjuteri na parashtrojnė apo na imponojnė njė tablo tė pėrcaktuar tė botės. Por paradoksi qėndron nė faktin se kompjuteri vetė ėshtė njė tablo. Nė ekspozita xixėllojnė ekranet e monitorėve qė paraqesin vetveten. Tė lind pėrshtypja e diēkaje baroke. Kėto efekte shfrytėzojnė dhe dizenjatorėt. Kėshtu pėrshtjellohet njė sistem i tėrė social konvencash. Njė botė tė tillė “xixėlluese” tashmė shpesh e mė shpesh mund ta shohėsh nė muze. Sė kėndejmi dhe roli i ri social i muzeve si mbikompjutra gjigandė.

Po ēfarė ėshtė globalizimi i kulturės?

Janė diferencat dhe kundėrshtitė, shkrirja e kulturave dhe lufta ndėrmjet tyre. Nė kushtet bashkėkohore globalizimi i kulturės ėshtė “Mekdonalizimi”. Qėndra e botės bashkėkohore ėshtė MEKDONALDS-I. Qendra nuk i pranon dialektet lokale. Ajo gjakon tė neutralizojė potencialin kritik tė vendėsisė si nocion gjeofizik e etnocentrik. Nė thelb – kjo ėshtė njė formė e trysnisė politike, sikundėrse dhe amerikanizimi. Megjithatė amerikanizimi dhe kultura europiano-perendimore nuk janė e njėjta gjė.

Nė fakt kultura nė Europė po shndėrrohet nė njė prej arenave kryesore tė konflikteve botėrore. Kultura i shėrben artikulimit tė konflikteve, dhe jo pacifikimit. Baza e jetės kulturore bashkėkohore – paratė dhe sistemi i ekspertėve – nuk janė diēka e palėkundshme dhe tė ngulitura nė jetėn njerėzore. Kultura bashkėkohore po pėrjeton njė proces "kreolizimi", domethėnė e realizon veten si njė amalgamė e gjuhės sė skllevėrve dhe gjuhės sė skllavopronarėve. Nga kjo pikėpamje, “globalizimi” mund tė kundrohet si “G-lokalizim” ku ėshtė pėrforcuar roli i shoqėrive transnacionale (ndėr to dhe i atyre nonprofite) si agjentė tė globalizimit.

“Hibriditeti” i kulturės botėrore – ėshtė cilėsi kryesore e saj. Mbi kėtė bazė qėndron suksesi i paraparė i pop-kulturės anglo-amerikane, e cila krijon njė mjedis ideal pėr amerikanizimin e hapėsirės sė kulturave nacionale. Po, amerikanizimi ėshtė, padyshim, vulgarizimi i hapėsirės kulturore, por, nga ana tjetėr, kjo ėshtė dhe rruga e vetme e ē’feudalizimit nga pushtetet e hierarkive tė vjetra.

Vetamerikanizimi i emigrantėve tė SHBA-ve mund tė kundrohet si njė model universal dhe prototip i amerikanizimit tė suksesshėm tė tė gjithė botės. Konkluzioni: Mos ndoshta Europa nuk duhet t’i kundėrvihet Amerikės? Mos ndoshta Evropa duhet tė bėhet edhe mė shumė amerikane, qė tė mund tė mbėrrij tė bėhet “edhe mė evropiane”?

start
avatar
Kle@Love

Shteti : Durres
Postime : 6659
Kyējet nė forum : 23862
Regjistruar mė : 2009-01-15
Profesioni : Arkitekte

http://www.klealove.com

Back to top Go down

Back to top

- Similar topics

 
Permissions in this forum:
You cannot reply to topics in this forum