Deltari ilir - RACA AUTOKTONE

by **Naki** Sat 06 Dec 2008, 15:15

Deltari ilir - ( Qeni i Sharrit)
Deltari ilir është racë autoktone e krijuar në Gadishullin Ilirik (Ballkanik) para mijëra viteve. Rreth krijimit të kodit gjenetikë të kësaj race ekzistojnë dy teori:
E para thotë se kanë prejardhje nga qentë e Kaukazit para 2500 viteve, teori e cila nuk qëndron dhe
Teoria e dytë e cila thotë se kanë prejardhje nga doga e Indisë /Tibetit e cila ka ardhur para mijëra viteve në kohën e Lekës (Aleksandri i Madh) në Gadishullin Ilirik në trojet ilire ku është kryqëzuar me qentë vendas dhe janë krijuar Qentë Molos. Në ato troje ka banuar fisi i njohur ilir Molosët i cili është marrë me bujqësi ekstensive dhe ka kultivuar qen të tillë autoktonë,prej të cilëve e ka prejardhjen dhe ekziston raca autoktone Delari ilir.Në 100 vitet e fundit si në aspektin morfologjik të emërtimit ashtu edhe në atë të karakterit (tipareve) është prezantuar në mënyrë të shtrembëruar para opinionit botëror. Edhe pse prezantohet se kjo racë është e njëjtë me racën e cila është regjistruar në FCI, së pari me emrin Deltari ilir(Ilirski ovcar) në vitin 1939, pastaj me insistimin e Federatës Kinologjike të Jugosllavisë së atëhershme në vitin 1957 për qëllime të caktuara politike, që neve shqiptarëve të na mohojnë çdo gjë autoktone, është ndryshuar në (Jugosllovenski ovcarski pas Sarplaninac).
Deltari ilir në mënyrë absolute ndryshon si nga aspekti morfologjik ashtu edhe për nga karakteri me “Sarplanincin”, dhe është me rëndësi të themi se Deltari ilir si racë nuk ka qenë asnjëherë i standardizuar. Është e vërtetë se nga ky lloj i qenve janë marrë ekzemplarë dhe janë dërguar nëpër Jugosllavinë e atëhershme dhe nga kinologët e ndryshëm si dhe nga ushtria jugosllave janë bërë eksperimente me ta duke i përzier me raca të tjera dhe e kanë krijuar racën të cilën e njohim dhe është e pranuara në FCI si (Jugoslovenski Ovcarski Pas Sarplaninac), dhe parametrat e standardit të cilat i ka sot “Sarplaninci” nuk përputhen me parametrat e standardit të cilat i ka Deltari ilir, se si dhe ku i kanë marr ato parametra kinologët jugosllavë dhe janë ardhur deri te ai standard i tyre vetëm ata e dinë. Në Kosovë këtë racë e quajnë Deltar (Qen Dhene)kurse në Shqipëri e kemi një racë të ngjashme por për nga madhësia janë më të vegjël diku nga 65cm-70cm reth 45 kg janë qime shkurtër dhe quhen qen stanesh (t'banesh, por janë të pa standardizuar.
Nga matjet e bëra në teren gjatë 20 viteve të fundit,dhe atë 335 qenve dhe të 191 bushtrave kemi ardhur deri te standardi i Deltarit ilir dhe raca tani e ka standardin e vërtetë.Raca e Deltarit ilir në Kosovë është standardizuar nga Federata Kinologjike e Kosovës (Federata Kinologjike e Kosovë nuk është ende e pranuar në FCI por pretendon që në të ardhmen të bëhet anëtare e saj.) dhe nga viti 1990 ka filluar regjistrimi në librin amëz. Lufta e fundit në Kosovë ka qenë e pa mëshirshme edhe ndaj qenve edhe pse shumë qenë janë vrarë apo zhdukur mirëpo edhe përkundër të gjitha këtyre pengesave janë të krijuara 7 linja gjenetike (të evidentuara), poashtu është përgatitur materiali dhe do ti dërgohet FCI-së në shqyrtim që të pranohet si racë e pastër.

DISA KARAKTERISTIKA TË PËRGJITHSHME
Deltari ilir është plot fuqi, i madh, këndrejt, qimegjatë, deltarë i pazëvendësueshëm, dhe ruajtës i mirë. I fuqishëm me pamje impozante, me kokë masive ndërtim të thukët, me këmbë të fuqishme dhe muskulore.Ka shikim të zjarrtë inteligjent dhe është i guximshëm. Ka karakter të pa djallëzuar është i ashpër kur e kërkon nevoja por jo agresiv.
TRUPI:
Është pak më i gjatë se sa i lartë indeksi i formatit për qentë është 104-108 ndërsa te bushtrat 106-110. Lartësia te mashkujt 67-75 cm
te bushtrat 62-70 cm
Pesha te meshkujt 40-60 kg
te bushtrat 30-50 kg
Tek qentë mbi 50% të ekzemplarëve dominon lartësia 70cm ndërsa te bushtrat 66cm
KOKA:
Gjatësia e kokës te qentë është 27-32cm mesatarisht 30cm ndërsa te bushtrat 24-29 cm mesatarisht 27cm.proporcioni kafkë-turi, te qentë 17,4cm : 12,6cm te bushtrat 15,3cm : 11,7cm, raporti 60:40 turiri përbën 2/5 e kokës kurse kafka 3/5 te qentë ndërsa 5/9 te bushtrat.
NGJYRA:
Te Deltari ilir kemi disa varietete të ngjyrave ku sipas përqindjes dominojnë:
Ngjyra Vidra apo Tigër me 30%, ngjyrë Hiri me të gjitha varietetet 20%, ngjyrë e Verdhë me turi të zi 20%, ngjyrë e Bardhë 20%,
dhe Kontra maska 10%.
QIMJA: e gjatë
Në foton e mëposhtme mund ti shihni edhe parametrat e këndeve të Deltarit ilir.

Deltari ilir - RACA AUTOKTONE Untitl22

Burimi:Federata Kinologjike e Kosoves
Me shume http://medlem.spray.se/deltariilir/

by **Naki** Tue 09 Dec 2008, 20:57

Ne kete video mund te shifni Deltarin Ilir duke u kacafytur edhe me ujkun
Shenim: Ne opcionin me lart ne krye te videos sheno Deltari Ilir dhe kliko search do jeni edhe dhjetra video klipe per kete race autoktoneja si duket qe te keni me lehte.
Deltari ilir - RACA AUTOKTONE Untitl11

by riqebulli Wed 10 Dec 2008, 18:04

Vallahi i madh je Naki,te lumte..... Very Happy

.

by Mehmet Maliqi Thu 11 Dec 2008, 18:24

Naki ke bere shume mire me te vertet ke shije dhe din cka i mungon web faqeve dhe lexuesve e sidomos kjo teme cenka per mue se jam shume adhurues i ketij lloji te qenit.
Te falenderoj shume per kete postim qe e ke sjelle e une mbas disa ditesh nese kam lejen kisha mi vu disa foto te qenit tim qe eshte i kesaj race

by Sponsored content

Deltari ilir - RACA AUTOKTONE

Deltari ilir - RACA AUTOKTONE

Re: Deltari ilir - RACA AUTOKTONE

Re: Deltari ilir - RACA AUTOKTONE

Re: Deltari ilir - RACA AUTOKTONE

Re: Deltari ilir - RACA AUTOKTONE