Bajram Curri

Dhjetë vjet më parë më ra në dorë një numër i gazetës “Iliria” që botohet në SHBA. Ishte hera e parë që kontaktoja me këte gazete. Prisja diçka të bukur,por më befasoi titulli i një shkrimi me shkronja kapitale” Bolsheviku pa teser parti” Krahas tij ishte fotoja e Bajram Currit,për të cilin bënte fjalë shkrimi. Që në rreshtate parë dallohej se,ishte një shkrim tendencioz e dashakeq, i dal tërësisht nga “shinat” e të vërtetës historike dhe i futur në “llogoren“ e politikës së ditës. Bajram Beg Curri akuzohej për bolsheviko-komunist sepse,siç thuhej aty,në vitin 1920 na i paskish shkruar letër “Hazreti Leninit”!! Në të vertetë nuk e përfundova kurrë së lexuari atë shkrim,por menjëhrë mora lapsin në dorë dhe fillova një shkrim për jetën dhe vepren e B.Currit,i cili u botua në të përditshmen “Rilindja Demokratike” dt. 30 mars 1995. Ishte dhe 70-vjetori i rënjes së B.Currit. U përpoqa të shkruaj rreth figurës së B.Currit ato të vërteta që une e konsideroj të tilla. Duke qenë një nga ata studiues që jam marr gjatë me hulumtime dhe studime rreth kesaj figure, nuk mundë të heshtja përpara një përpjekje të shemtuar që dikush,pasi “kish djeg kullëne barit”dhe kish marr arratinë nga Shqipëria, përpiqej që nepërmjet shkrimeve të tilla të nxjerr dufin ndaj komunizmit ose anasjelltas,nepërmjët komunisto-bolshevizmit të denigronte B.Currin. Denigrimi,sipas meje ,nuk qëndron në të treguarit ose jo e të vertetës historik,në rastin konkret,në ndriçimin e faktit se B.Curri ishte apo nuk isht bolshevik,po në faktin se,a është apo nuk është e verteta ajo që është shkruar. Pikërisht rreth këtij problemi e kisha vene theksin në shkrimin tim,një pjesë të të cilit po e ripublikoj më poshtë. Në se ka ende ndonjë lexues të trubulluar nga shkrime të tilla si ai në “Iliria” shpresoj që sadopak t’a ndihmoj pë të mësuar të vertetës rreth jetës dhe veprimtarisë së Bajram Currit.

Ndihem i privilegjuar që më jepet mundësia të ripublikoj shkrimin në këtë forumin mjaft prestiçioz “Hapësira e Qiejve Shqiptarë”.Kënaqësi të veçantë ndjej dhe për faktin se pikërisht në këtë faqe Z.Naki ka shkruar thjeshtë,sakt e bukur për atdhetarin dhe demokratin e shquar të kombit shqiptar – Bajram Curri.

“…Për ato që bëri në të mirë të Atdheut e të Kombit,B.Curri ka hyrë në historinë e Shqipërisë si një figurë e kompletuar atdhetari e demokrati. Vetëm ato që ka bërë për Kosovën,si n/kryetar i Komitetit Mbrojtja Kombëtare e Kosovës 1920-1924 për të mbajtur gjallë frymën e rezistencës e lëvizjen çlirimtare,për përhapjen e arsimit e shkollës shqipe në Kosovë,si dhe për sensibilizimin e opinionit kombëtar e ndërkomëtar për çeshtjen kombëtare shqiptare,i japin figurës së B.Currit dimensione të mëdha njerëzore e kombëtare.

Në luftërat për lirinë e pavarësinë e Shqipërisë u bë strateg ushtarak i aftë që,jo vetëm luftoi si më i miri luftëtar, por edhe komandoi si më i miri komandant. Me zgjuarsinë që e karakterizonte,ai ndoqi me vemendje situatat politike në Shqipëri,Ballkan e Europë. Për zgjidhjen e çeshtjes kombëtare shqiptare zhvilloi jo pak veprimtari diplomatike. Ai disa herë hyri në bisedime me konsujt e fuqive të mëdha. Iu drejtua me kërkesa e protesta institucioneve më të larta ndërkombëtare si Lidhjes së Kombeve,Konferencës së Paqës në Paris me 1919 si dhe qeverive ose përsonaliteteve të larta të disa vendeve prendimore e lindore me peshë në politikën europiane e botërore, përfshirë këtu edhe Qeverinë Sovjetike. Kësaj të fundit në vitin 1920 i dërgoi dy letra (promemorje) të cilat gjatë viteve të regjimit komunist,për qellime ideologjike e propogandistike në të mirë të socializmit e të komunizmit,janë publikuar si “Letra drejtuar Hazretit Lenin”,Udhëheqjes së Partisë së Punës i pëlqente glorifikimi i këtij dokumenti nepërmjet të cilit u përpoqën të bindin njerëzit se, meritën më të madhe Bajram Curri e paskish se “ qe nga të parët në vendin tonë që çmoi veprën e madhe të Leninit dhe të bolshevikëve në Rusi” (E.Hoxha,Fjala në Tropojë 1970) Me këtë përfundim të gabuar PPSH-ja synoi t’u krijojë njerëzve idenë se, “Bajram Curri në mos jo komunist, simpatizant i flaktë i komunizmit ishte.” Në fakt ky ishte një shtrembërim i realitetit historik dhe shfërfytyrim i figurës së B.Currit.
Siç u tha më lartë,vërtetë B.Curri i dërgoi letër qeverisë sovjetike,por këtë e bëri,siç thuhet tekstualisht në rreshtat e parë të saj “…Në emër të 1.5 milion shqiptarëve që vuajn nën zgjedhën shnjerzore të qeverisë serbe” E bëri pasi kish mësuar se qeveria sovjetike denoncio Traktatin e fshehtë të Londrës 1915,i cili synonte ricoptimin e Shqipërisë,dhe pasi ajo qeveri kish deklaruar botërisht se do të përkrahte të drejtën e popujve për vetëvendosje. Në atë letër (promemorje) B.Curri i bëri të njohur qeverisë sovjetike padrejtësitë e fuqive të mëdha në kurriz të shqiptarëve,madje shënon një për një krahinat shqiptare të rrëmbyera nga fqinjtë dhe i bën apel asaj qeverie të përdor autoritetin e vet si fuqi e madhe për korigjimin e padrejtësive ndaj Shqipërsë e shqiptarëve. Në atë letër B.Curri nuk ka përmend në asnjë vend emrin e Leninit,dhe nuk shpreh kurrfarë simpatie për luftën e klasave,as për ateizmin komunist,as për kolkozet sovjetike. Shkurt, promemorja dërguar qeverisë sovjetike ishte një veprim i mençur i B.Currit shtyrë nga interesat kombëtare dhe jo nga interesa ideologjike e simpatira për bolshevizmin rus.Ky veprim nuk ja trubullon aspak pamjen figurës së B.Currit,përkundrazi e qartëson dhe i rrit vlerat tij si politikan e diplomat patriot që në zemër,në shpirtë e në mendje mbante të rrënjosur vetëm ideologjinë kombëtare dhe interesat e Atdheut. Gjithë jeta dhe vepra e Bajram Currit tregon se ai ishte dhe mbeti shembull i shkëlqyer i shqiptarit që luftoi e punoi për të mbjell në zemrat e njerëzve dashurinë për Atdheun,për traditat e vitytet shqiptare,për prosperitetin e kombit e idealet e demokracisë.”