KUR U BOTUA HISTORIA E SHQIPERISË?

SHABAN CAKOLLI

NAUM VEQILHARXHI
1797-1846

Naum Veqilhargji lindi më 1797 në Vithkuq të Korçës.

I mërguar në Rumani,pajiset menjë kulturë të gjërë prej intelektuali
përparimtarë dhe angazhohet aktivisht për çështjen kombëtare.Duke ditur se shkolla ishte arma më e fortë për të arritur çlirimin kombëtar,nisë veprimtarinë e tij botuese.
Krijon një alfabet origjinal shqip dhe nisë hartimin e librave shkollore për mësimin shqip.Një pjesë të tyre i ka botuarpër së gjalli,kurse një pjesë tjetër i mbetën në dorëshkrim,fatkeqësisht cilatmë vonë i humben,sepse ate e elmuan patriatikana greke më
1846.Arsyeja e helmimit ishte sepseishte intelektual i kalibrit Evropian,patriatikana greke e shihte duke ia prishur planet që bënte ajo,për ta lënë popullin shqiptar në errësirën e shekujve.
Më 1844 Veqilhargji botoi abetaren me titull"EVËTAR",ku me shkrime tjera të shtuara e ribotoi një vit më vonë1845!Kjo abetare u prit me entuziazëm dhe pati shpërndarje të shpejtë në shumë rrethe.Në këtë kohëbotoi edhe shkrime tjera të rëndësishme,si:"Një leter dërguar nipit student në Vjenë" dhe"QARKORJA",evitit të fundit të tij 1846.Me këto shkrime përhapte idet e tij kulturore e patriotike,për çlirimin dhe përparimin e vendit.Rëndësi parësore i jepte mësimit të gjuhës shqipe dhe ngritjes së kulturës kombëtare.Pik♪pamjet e tij ishin shumë përparimtare dhe dëshira dhe përpjekja e tij ishte që vendin e tij tëe shihte në radhet e vendeve tëqytetruara evropiane.

Ne vitin 1959 u botua ne Tirane vellimi i pare i Historise se Shqiperise,i cili se bashku me vellimin e dyte,qe doli me 1965,perbene vepren e pare shkencore pergjithesuese per historine e Shqiperise,te hartuar nga nje grup autoresh.
Historia e lashte(Iliret),perbente pjesen e pare te vellimit te pare te botimit te vitit 1959.Ajo sherbeu si baze per hartimin e tekstit te ri te historise se SHQIPERISE,qe u pregadit dhe u botua si maket per diskutim ne vitin 1973.Pjesa e pare e vellimit te pare te ketij botimi,perfshinte periudhen e historise se lashte,nga fillimet e shoqerise njerezore e deri te fillimet e mesjetes se hershme shqiptare.Ajo u pregadit nga prof.Selim Islami-redaktor,prof.dr.Myzafer Korkuti,prof.Frano Prendi dhe prof.dr.Skender Anamali.Ne vitin 1977,historia e lashte u botua e ripunuar e plotesuar me te dhena te reja,per perdorim te brendshem..kY TEKST ME PAK SHKURTIME U BOTUA EDHE NE FRENGJISHT,1985,si vellim ne vete,per tu shfrytezuar nga studjuesit dhe lexuesit e huaj,me titullin"Les Illyriens-Aperqu historique",Tirana 1985.