Turizmi në Kosovë

Vendet me te preferuara per turistet e huaj por edhe ata vendor ne Kosove:

1. Malet e Sharrit
Shtrihen në Jug-Lindje të Kosovës duke filluar nga afersia e Prizrenit dhe shkon pjerrtas me majet apo thepave në formë piramidale të radhitura njera pas tjetrës apo siç e quante qe nga antikiteti populli ilir, majat e sharres, nga ngjajshmëria në thepat e sharres, qe formojn figura të njëpasnjishme karakteristike në zemër të ballkanit. Bjeshkët e Sharrit jan të njohura qysh nga antikiteti në dokumente të autorve të ndryshëm, që nga shekulli i V p.e.s. më emrin Mont Skardus, nga Herodoti, i cili i pershkrun edhe fiset ilire dhe kufizimet e tyre. Nder shekuj keto vargmale sherbyen si mur natyrorë, mbrojtëse nga sulmet barbare, drejt Maqedonisë dhe greqisë ku konsideroheshin si të pakapercyeshme. Më vonë, me ardhjen e turqve në ballkan, Malet e Sharrit u quajten Çar-dagh, ne dokumentet ottomane dhe europiane. Maja më e lartë nga fillojn keto vargmale, mendohet se emrin e ka me origjinen frenge, "Pamje e bukur" "le bo ten" e qe mbeti pastaj ne popull si Maja e Lubotenit e cila kulminon 2553m mbi nivelin e detit.
Shqiptarët e kosoves dhe të maqedonisë jan tepër të lidhur shpirtërishtë më keto male dhe i konsideron si të shenjta. Në muajn Qershorë, për çdo vitë mbahet një procesion në drejtim të Lebotenit, duke hecur këmbë deri në lartë, ku marrin pjesë me mija randone(kembesorë) në shenjë respekti ndaj kesaj bukurie natyrore që njerzit jan të vetedijshëm në mbrojtjen e ambijentit dhe pylltarisë, flores dhe faunes që është shumë e pasur në keto bjeshkë. Mu ne maje të malit të Pamjes se Bukur apo Lebotenit, rrjedh nje burim i madh uji që vendasit e e ketyre anve e quajnë Pusi i Nikës.

2.Brezovica
është qendër kosovare e turizmit dimëror dhe veror në Malet e Sharrit. Shtigjet e skijimit gjenden 12 km larg fshatit me të njëjtin emër në komunën e Shtërpcës. Me mundësit që Brezovica ofron për dashamirët e skijimit, ajo është qendra turistike më e vizituar gjatë dimrit në Kosovë.
Hapësira e qendrës së skijimit është rreth 2500 ha, në lartësinë mbidetare 1718-2522 m. Përbrenda kësaj hapësire janë shtigjet e skijimit me gjatësi mesatare rreth 4 km dhe me një lakueshmëri mesatare prej 38%. Në lartësinë mbidetare prej 1718 m, në Livadhin e Madh gjendet teleferiku më i ri. Stacioni i daljes nga ky teleferik është në lartësinë 2212 m mbi nivelin e detit. Qendra e skijimit "Brezovica" është e hapur për dashamirët e skijimit gjatë gjitha stinëve të vitit, ku në verë, sipërfaqja e mbuluar me borë zvogëlohet por prapë lë mundësin e shfrytëzimit.
Kjo qendër ka disa hotele që ofrojnë shërbime cilësore të kategorive më të larta. Ndër hotelet më të njohura është Hoteli Narcis i kategorisë së parë i cili gjendet në lartësinë mbidetare prej 900 m, dhe është 9 km larg shtigjeve të skijimit. Në lartësinë mbidetare 1700 m gjendet hoteli i kategorisë "B", Hoteli Molika, i cili gjendët pranë shtigjeve të skijimit. Në këtë hotel kryhen shërbimet që kanë të bëjnë me pajisjet për rrëshqitje.

3.Liqeni i Batllavës është nje liqen i ndërtuar artificial në vitet e 70-ta. Ky liqen gjindet në fshatin Batllavë, komuna e Podujevës.
Funkcioni i këtij liqeni është furnizimi me ujë të pijshëm i Prishtinës dhe komunës së Podujevës. Ky është edhe ujësjellësi kryesor i Kosovës.
Sot ky liqe shfrytëzohet edhe për pushime verore, freskim, peshkim, relaksim në restorane të ndryshëm etj.

4.Shpella e Gadimes
gjendet në fshatin Gadime në afërsi të Lipjanit, Kosovë ajo është e gjatë 1500 metra. Mirëpo për turistët e shpellës është i mundshem shikimi i vetëm 800 metrave të para të shpellës, pasi që për pjesën tjetër të shpellës ende nuk janë të mundshme kalimet. Gjatë verës temperatura në brendi të shpellës është 8-11 gradë celsius dhe gjatë dimrit 11-13 gradë.
Shënimet e para të shkruara për ekzistimin e shpellës duket se janë marruar nga një fshatar i cili në oborrin e shtë//ë së vet gjatë punimit (thyerjes) së gurëve kishte hasur në një gropë të vogël nga e cila vinin reflektime të dritës. Pasi që fshatari kishte shikuar me vëmendje ai ishte magjepsur nga bukuria dhe shkëlqimi i kristaleve stalagmite. Për datën në të cilën janë futur në aktet zyrtare këto shënime nuk dihet. Por në fshat flitet se fshatarit fatlumë për lajmërimin që kishte bërë i janë dhuruar katër shtëpi mesatare të asaj kohe.
Personat e angazhuar për matjen e gjatësisë së shpellës kanë vërtetuar pohimin e gojëdhënës së fshatarëve e cila thotë se: një lepur dhe qenë (zagar) kanë hyrë në gryken e shpellës në Gadime dhe pas disa ditësh kanë dalurë në sipërfaqe në Janjevë. Dhe më të vërtet largësia ajrore në mes të këtyre dy fshatrave është 12 km.
Personat të interesuar për brendinë e shpellës dhe që si duket kanë provuar të hynë aty, kanë lajmëruar se edhe brendia e saj është po aq e bukur sikurse ajo që shohin turistët dhe ndoshta edhe më e bukur. Në shpellë si duket ka edhe disa dukuri tjera natyrore siç është liqeni madhësia e të cilit ende nuk është matur. Fshatarët e këtyre viseve tregojnë për disa gjëra për të cilat ata thonë se i kanë mbajtur pasi që janë frikësuar që ato do të keqpërdoreshin nga sistemet shtetërore që sundonin në Kosovë. Se sa janë të vërteta këto pohime i mbetet kohës dhe personave të specializuar për vërtetimin e gjërave të tilla.

Shpella e Mermert - Gadime e Ulet, Lipjan

Eshte zbuluar rastesisht nga Ahmet Diti, duke punuar ne meremetimin e shtepise se tij, ne vitin 1969.
Pastaj eshte hulumtuar nga ekipet e ndryshme speleologjike nga ish-Jugosllavia, por me se shumti nga speleo-klubet vojvodinase, dhe ate nga Prof. Jovan Petrovic, gjate viteve te 70-ta.
Kjo eshte shpella e vetme turistike ne Kosove, dhe eshte hape per turizem ne vitin 1976, pas shume punimeve qe jane bere per heqjen e dheut dhe zhavorit, per t`i hapur kanalet apo korridoret e saja. Eshte hulumtu ne nje gjatesi prej 1260m, por pjesa me e madhe e saj eshte ende e pahulumtuar per shkak se eshte e bllokuar nga materialet e ndryshme qe i ka sjell lumi i aferte. Hulumtimet e metejme speleologjike te hapesirave te supozuara, jane te mundshme dhe ate ne katin perdhese dhe te siperm. Ka tri hyrje natyrale dhe ato gjinden ne nje lartesi mbidetare prej 576-584m, dhe 6-10m mbi nivelin e lumit. Temperatura brenda ne shpelle sillet prej 9.6-16 grade celzius, varesisht nga stina e vitit dhe galleria.
Pjesa turistike eshte e gjate diku reth 500m, dhe shiqimi i shpelles behet ne menyre te organizuar, dhe ate gjdo dy ore. Shpella gjindet afer fshatit Gadime e Ulet,ne kodren e Murturit,ne shtratin e lumit Klysyre, 20km nga kryeqyteti i Prishtines, ne afersi te magjistrales per Shkup.
Kjo shpelle eshte e zhvilluar ne nje thjerrez te gelqeroreve te mermerizuar me dimensione te vogla hapesinore e nderfutur ne rreshpet permotriasike.
Eshte formuar nga lumi nentokesore i cili kalonte neper kodren e Myrtyrit, para se ky lume te formonte shtratin e tij, ku mepastaj eshte mbushur me balte gjate kohes kurre tere fushen e Kosoves e mbulonte liqeni.
Karakteristike per kete shpelle jane formacionet e aragonitit, por edhe pembajtja e shkembinjeve te mermert prej nga e merr edhe emrin, dhe eshte mjafte e dekoruar me dekorime te mineraleve nga me te ndryshmet.

5. Shpella e Azem Galiceshyrja mjafte e ngushte ne shpelle...
Kjo shpelle gjindet ne afersi te magjistrales Peje-Prishtine, reth 30 km nga Peja, dhe ne afersi te fshatit Gllareve. Nuk eshte e hulumtuar deri me sot por eshte e njohur per ate se ketu kane qene te fshehur eshtrat e trimit dhe luftetarit tone te njohur per liri Azem-Bejte-Galices, te cilat me pastaj u rivarosen ne fshatin e tij, per ate edhe ka marre kete emer.

6. GRYKA E MADHE
Ne kufirin e Kosoves, Malit te Zi dhe Shqiperise, gjenden vargmalet e medha te “Bjeshkeve te Nemuna” me nje hapesire prej reth 3500 km2. Per nga permbajtja gjeologjike ato jane pjese e vargmaleve Dinaride, dhe keto nuk jane vargmale te panderprera por me perpara nje strukture e rafshenaltave te medha si Brada, Maja e Rosit, Gjeravica, Guri I Kuq, Marashi,e shume te tjera, me nje lartesi mesatare gjer ne 2000m. Nje pjese e madhe e ketij masivi eshte formuar apo ka permbajtje te gelqerorit kryesisht nga koha e Triasikut dhe Gjurasikut, dhe te cilat kane shku ne lartesi nga metamorfoza e shkembijve me te ri vullkanik. Maja me e larte e ketyre bjeshkeve te ashpra, te nderhyra nga lugina te thepisura ne Shqiperi eshte Maja Jezerce (2694), dhe ne pjesen Kosovare te ketyre vargmaleve eshte Gjeravica, me 2656m lartesi mbidetare. Keto rafshnalta jane te pasura me bare ne pjesen e siperme, dhe disa grupe te majave vazhdojne mbi to, me nje ambient tipik alpin.
Direkt mbi qytetin e kendshem Kosovar te Pejes,i cili shtrihet ne nje lartesi mbidetare prej 525m, dhe i cili per nga pozita e bukur qe ka prane bjeshkeve te larta, te perkujton me se shumti ne qytetin e Salzburgut i cili shtrihet prane maleve Tennegebirge, dhe aty ka hyrjen nje gryke e veqant dhe unike. "Lumi i Bardhe" i cili buron nga malet e larta gjate shekujve ka formuar gryken ne nje gjatesi prej 25 km, perderisa lugina eshte nje nder me te egrat dhe nje nder me fascinueset ne Ballkan, dhe e cila njifet me emrin “Gryka e Rugoves”, dhe ka nje karakter te nje kanjoni te madhe, me shkembinje te larte gjer ne 800metra, pothuajse krejtesisht vertikal. Perafersishte ne mesin e kesaj gryke, aty ku lumi e prene nje shkembe te madhe gelqeror, aty fillon te ngjitet edhe rafshnalta e Lumbardhit me nje madhesi prej 70km2 dhe mu prej aty zhvillohet nje arterie signifikante dhe autoktone hidrologjike, ne nje form te burimit te ngritur ujor, i cili ne fakt eshte edhe fillimi apo hyrja ne kete sistem te veqant te shpellave, dhe i cili quhet me emrin “Gryka e Madhe”. Ky sistem shpellash deri me tani ka arrit gjatesine prej me shume se 10km, dhe per kete fakt radhitet ne nje nder me te gjatat ne Ballkan, dhe eshte shume interesant fakti se kjo shpelle qe nga hyrja e saj permbi burimin e lumit nentokesor praktikisht fillon te ngjitet ne lartesi te vazhdueshme. Nga ngjitjet e veshtira neper ngushticat e saja diferenca ne lartesi eshte 310m ( +296 m, -14 m). Dhe kjo e bene kete shpelle unike dhe poashtu me te larten ne Ballkan.