NË KONFERENCËN E BUJANIT U REALIZUA NË MËNYRË TË LIGJËSHME DHE DEMOKRATIKE PAVARËSIA E KOSOVËS NGA SERBIA

by Dode Progni Mon 06 Dec 2010, 20:32

NË KONFERENCËN E BUJANIT U REALIZUA NË MËNYRË TË LIGJËSHME
DHE DEMOKRATIKE PAVARËSIA E KOSOVËS NGA SERBIA

Nga Dodë Progni

Konferenca e I e Këshillit Nacionalçlirimtar për Kosovën e Rrafshin e Dukagjinit,e njohur në histori si Konferenca e Bujanit; është njëra nga ngjarjet më të rëndësishme të historisë së popullit të Kosovës në luftën e gjatë dhe të vështirë për të drejta kombëtare dhe vetëvendosje. Ajo u mbajt në kullën trekatëshe të patriotit Sali Mani,në fshatin Bujan të Malësisë së Gjakovës,sot rrethi i Tropojës,nga 31 dhjetor 1943 deri me 2 janar 1944. Në të morën pjesë 64 delegatë,përfaqësues të të gjitha viseve të Kosovës,shqiptarë, serbë, malazezë,muslimanë,si dhe gjithë shtresave të popullsisë të kësaj treve: komunistë,nacionalistë,
rinisë,ushtrisë nacionalçlirimtare dhe gruas kosovare. Pjesëmarrës në konferencë ishin dhe 14 delegatë nga Malësia e Gjakovës. Kjo dërgoi delegatë në këtë konferencë dhe u bë mikëpritëse e saj,jo vetëm se pjesa më e madhe e teritorit të saj ishte e çliruar,gjë që favorizonte zhvillimin e sigurtë të punimeve,por edhe për faktin se Malësia e Gjakovës dhe Kosova, qysh në fillimet e luftës nacionalçlirimtare e deri në fund të vitit 1944 zhvilluan luftë të përbashkët kundër pushtuesëve fashistë. Të gjitha formacionet partizane të luftës si çeta e Malësisë,çeta “Emin Duraku”,batalioni “Bajram Curri”, etj. si dhe grupimi i forcave nacionaliste pranë vëllezërve Gani e Sahit Kryeziu,ishin të përbashkëta dhe zhvillonin veprime luftarakë si në Malësi ashtu edhe në Kosovë. Pozicioni gjeografik dhe mikpritja e Malësisë e bënë atë,jo vetëm pikë të rëndësishme strategjike,po edhe bazë të luftës nacionalçlirimtare për Kosovën. Për malësorët dhe kosovarët e atyre viteve,kufiri midis Kosovës e Shqipërisë,kish mbetur vetëm si një vij imagjinare,dëshmi e padrejtësisë dhe e turpit të atyre që e vendosën më vitin 1913. Shkurt,në mardhënjet Malësi e Gjakovës – Kosovë ishte krijuar një realitet i ri,i ëndëruar e i deshiruar prej dhjetëra vitesh. Fundi i vitit 1943 e fillimi i vitit 1944,kur zhvilloi punimet Konferenca e Bujanit,shënonte një moment të rëndësishëm për të gjitha forcat antifashiste në mbarë botën. Fashistët italianë kishin kapitulluar. Nazistët gjermanë merrnin goditje të njëpasnjëshme në lindje dhe në prendim.Nga ana tjetër lufta nacinalçlirimtare e popujve të Jugosllavisë e Shqipërisë,kishin hyrë në një fazë vendimtare. Ajo po merrte karakterin e kryengritjes së përgjithëshme. Të dyja këto vende me të cilat Kosova kishte lidhje të shumëfishta e të ndërlikuara,qen bërë pjestare të koalicionit antifashist. Në këto rrethana ,Kosova kurrsesi nuk duhet të mbetej dhe nuk mbeti jashtë ketij koalicioni. Nga fillimi i vitit 1941 e deri në vitin 1944 me luftën e bijëve të saj kishte dhënë prova se meritonte pjesëmarrjen në koalicionin antifashist,ashtu si të gjithë popujt tjerë të Jugosllavisë. Siç pohohet në dokumentët e Konferencës së Bujanit,”kjo konferencë nuk ishte ngjarje e rastit po rezultat i luftës,gjakut të derdhur e sakrificave të shumta të popujve të krahinës. Pa këtë luftë,pa këto viktima,pa krijimin e ushtrisë nacionalçlirimtare,vazhdon thirrja e konferencës drejtuar popullit të Kosovës,nuk do të ishte i mundur organizimi i kësaj konference”. Rrjedha logjike e ngjarjeve tregonte se kishte ardhur koha dhe momenti i përshtatshëm,kur populli shqiptar i Kosovës, përfshirë edhe ata që patën shpresë se Italia e më pas Gjermania fashiste,do të zgjidhnin problemin kombëtar shqiptar,krijimin e shtetit etnik shqiptar,duhet t’i bashkëngjiteshin kryengritjes së përgjithshme të armatosur. Tashmë rruga më e mundëshme për zgjidhjen e problemit kombëtar shqiptar ishte Karta e Atlantikut e vitit 1942,firmosur e shpallur botërisht nga fuqitë e mëdha aleate: Angli,BS dhe Amerikë. Në të,midis të tjerash, sanksionohej e drejta e popujve pjesëmarrës në koalicion antifashist për të vetvendosur. Edhe PKJ,forca kryesore udhëheqëse e luftës nacionalçlirimtare në Jugosllavi,kishte shpallur botërisht se do të njihte të gjithë kombeve e kombësive të drejtën për të vetvendosur. Në të vërtetë shqiptarët gjëndeshin përpara një prove të madhe, e në një moment shumë të rëndsishëm historik. Çeshtja e tyre kombëtare shtrohej për zgjidhje. E zgjidhja e saj kërkonte,jo vetëm dëshirë,entusiazëm,gadishmëri e trimëri për të rrokur armët e dal malit në luftë kundër pushtuesit fashist,por edhe maturi, zgjuarsi,aftësi e vendosmëri për të kërkuar e fituar me të gjitha mënyrat e mjetet atë që i takonte,të drejtën për bashkim në një shtet kombëtar shqiptar. Ky problem nuk mund të zgjidhej,ashtu siç nuk u zgjidh,me besim të verbër,tek sallavo-komunistët jugosllavë e rusë,apo tek dokrrat e Stalinit “Mbi zgjidhjen e çeshtjes nacionale”. Me vendimet që mori Konferenca e Bujanit,hodhi hapin e parë drejt vetëvendosjes së Kosovës. Pjesëmarrësit e saj me zgjuarsi e vendosmëri shtruan,diskutuan e vendosën për ato probleme që aktualisht preokuponin popullin shqiptar të Kosovës e viseve të tjera në Jugosllavi.
Këtu u zgjodh këshilli i I nacionalçlirimtar për Kosovën e Rrafshin e Dukagjinit i përbërë nga 51 vetë,nga viset dhe nacionalitetet e ndryshme të krahinës,me dhe pa parti. Krahas këshillit u u zgjodh edhe kryesia e tij,përbërë nga Mehmet Hoxha (nga Gjakova) kryetar;Pavlo Joviqeviq,sekretar politik i komitetit krahinor të LKJ-së për Kosovën (nga Peja),nenkryetar;Rifat Berisha nga Gjakova,nenkryetar;ndërsa anëtar kryesie u zgjodhën:Zekirja Rexha,Xhevdet Doda,Millan Zeqar,Hajdar Dushi,Fadil Hoxha dhe Ali Shukria. Ky këshill,siç theksohej në rezolucion e siç ishte në fakt përbërja e tij “nuk ishte parti,po një organ i përbashkët ku merrnin pjesë gjithë rrymat politike...pa dallim kombësie,feje,tendence politike e pozite shoqërore”. Në kushtet aktuale ky ishte organi më i lartë i luftës kundër okupatorit,dhe embrioni i pushtetit të ardhshëm në Kosovë. Këshilli nacionalçlirimtar,ashtu si shtabi i ushtrisë së Kosmetit, dhe Komiteti Krahinor i LKJ-së për Kosovën,gjatë gjithë përiudhës së luftës nuk kishin lidhje as varësi nga Serbia. Kundrejt organeve qëndrore jugosllave këto ishin në pozita të barabarta me organet identike të Serbisë,Malit të Zi,Kroacisë,Maqedonisë e Sllovenisë. Kjo do të thotë se pikërisht në Bujan në këtë konferencë,ku u zgjodh Këshilli Nacionalçlirimtar për Kosovën e Rrafshin e Dukagjinit,u realizue në mënyrë krejtësisht të ligjshme dhe demokratike pavarësia politike e Kosovës nga Serbia. Tashmë statusi i saj ishte ai i njësisë së pavarur nga Serbia. Ky pohim fiton më shumë vertetësi po të kemi parasyshë faktin se në Këshillin Nacionalçlirimtar të Kosovës e Rrafshit të Dukagjinit u zgjodhen edhe 6 vetë nga Malësia e Gjakovës,e cila siç dihet nuk ka patur kurrë asnje llojë varësie politike nga Serbia,dhe shtrihej jashtë kufirit shtetëror të Jugosllavisë.Gjithashtu bëhet e qartë se mardhënjet e reja që u krijuan gjatë Luftës midis Malësisë së Gjakovës e Kosovës kishin shembur “de facte” ate “mur Berlini” të mallkuar që kish hyrë midis tyre. Madje edhe emertimi i saktë i konferencës duhet të ishte: Konferenca e I e Këshillit Nacionalçlirimtar për Kosovën,Rrafshin e Dukagjinit dhe Malësisnë e Gjakovës. Ndoshta për arësye taktike,pjesëmarrësit e konferencës nuk e emruan të tillë,por faktet e sipërme tregojnë se ata e konceptonin Kosovën,Rrafshin e Dukagjinit dhe Malësinë e Gjakovës,për atë kohë dhe për të ardhmen,njësi unike shqiptare të lidhur politikisht dhe administrativisht me shtetin amë, Shqipërinë. Jo vetëm kaq,po e ardhmja e Kosovës,e drejta e popullit të saj për vetëvendosje,deri në shkëputje, zuri vendin e merituar në Konferencën e Bujanit. Kjo u arrit me insistimin e delegatëve shqiptarë. Në konferencë u tha qartë e prerë se kushti i parë dhe i pazëvendësueshëm për t’u hedhur populli i Kosovës masivisht në luftën nacionalçlirimtare ishte deklarimi botërisht dhe garantimi i së drejtës së tij për vetëvendosje deri në shkëputje. Po aty,u arrit konkluzioni se se kjo ishte një e drjtë e pamohueshme e tij dhe si e tillë zuri vend në dy dokumentët themelorë të konferencës: rezolucionin përfundimtar dhe thirrjen drejtuar popullit të Kosovës nga Këshilli nacionalçlirimtar i zgjedhur në këtë konferencë.Në këtë rezolucion nenshkruar nga të gjithë anëtarët e Këshillit të I nacionalçlirimtar të Kosovës e Rrafshit të Dukagjinit,përfshirë edhe ata serbë e malazezë si Pavle Joviqeviq,Velisho Miçkoviq,Milan Miçkoviq,etj. e që ju shpall botërisht popullit të Kosovës,është shkruar e zeza mbi të bardhë në gjuhën shqipe e serbo-kroate: “Kosova e Rrafshi i Dukagjinit asht një krahinë e banueme me shumicë nga populli shqiptar,i cili si gjithmonë ashtu edhe sot,deshiron me u bashkue me Shqipërinë. Prandaj e ndjejmë për detyrë me i tregue rrugën e dejtë që duhet me ndjek populli shqiptar për me realizue aspiratat e veta” “ Rruga e vetme pra, që populli shqiptar i Kosovës dhe Rrafshit të Dukagjinit të bashkohen me Shqipërinë është lufta e përbashkët me popujt e tjerë të Jugosllavisë,kundër okupatorit fashist e gjaksuer. Kjo është e vetmja rrugë për me fitue lirinë në të cilën të gjithë popujt,pra edhe populli shqiptar,do të ketë mundësinë me vetëvendos,mbi fatin dhe të drjtën e vetëvendosjes deri në shkëputje. Garanci për këtë,-vazhdon rezolucioni, asht ushtria nacionalçlirimtare e Jugosllavisë dhe ushtria nacinalçlirimtare e Shqipërisë me të cilën ngushtësisht asht e lidhun...Për këtë garantojnë aleatët tanë të mëdhenj: B.Sovjetik,Anglia e Amerika, (Karta e Atlantikut), konferenca e Moskës dhe e Teheranit”
Vendimet e Konferencës së Bujanit,veçanarisht garancia që Këshilli nacionalçlirimtar i sapoformuar i dha popullit shqiptar të Kosovës,për të drejtën e vetëvendosjes deri në shkëputje,u bënë faktor vendimtar për ta ngritur atë masivisht në luftë. Në pak muaj u shumfishuan rradhët e njësive ekzistuese dhe u formuan njësi të reja të ushtrisë nacionalçlirimtare si,çeta,batalione e brigada që numëronin mbi 60 mijë partizanë që luftuan e 6300 prej tyre derdhen gjakun për çlirimin e Kosovës e viseve të tjera të Jugosllavisë deri në çlirimin e plotë të saj. Reagimi kaq i shpejtë spjegohet me faktin se Kosova i besoi Këshillit Nacionalçlirimtar të Kosovës të përbërë kryesisht nga shqiptarë. I besoi ushtrisë nacionalçlirimtare shqiptare të përbërë nga vëllezërit e një gjaku. Madje këtë e konsideronte faktorin vendimtar e garancinë e sigurtë për zbatimin e vendimeve të Bujanit. I besoi fuqive të mëdha aleate dhe Kartës së Atlantikut. Natyrisht më pak besim kishte tek organet drejtuese të Partisë, ushtrisë dhe pushtetit jugosllav të cilët kishin në traditën e tyre pabesinë dhe disponimin antishqiptar. Ky mosbesim,me rrënjë të thella historike,u shpreh hapur jo një herë nga nacionalistët kosovarë. Këta i sugjeruan udhëheqjes komuniste kosovare dhe atyre të ushtrisë nacionalçlirimtare shqiptare që kishin vajtur në Kosovë,të mos viheshin nën komandën e komunizmit serbosllav,e të mos largoheshin nga Kosova,duke e lënë atë në duar të OZN-së e të brigadave serbe,malazeze e maqedonëse që masakruan,vranë e terrorizuan me mijëra shqiptarë të kësaj krahine. Madje, këto kundërshti, çuan deri në konflikt të armatosur midis forcave partizane shqiptare dhe atyre nacionaliste të udhëhequra nga Shaban Polluzha. Duke vepruar nën komandën e komunistëve serbo-sllavë e duke luftuar për interesat e tyre jashtë Kosovës,as ushtria nacionalçlirimtare e Shqipërisë,as ushtria nacionalçlirimtare e Kosovës,as Këshilli nacionalçlirimtar i saj,nuk munë t’i realizonin dhe nuk i realizuan obligimet që kishin përpara popullit të Kosovës për vetëvendosje dhe për shkëputjen e saj nga Serbia sipas vendimeve të Konferencës së Bujanit. Këto dhe mjaft veprime të tjera të gabuara të udhëheqjes komuniste shqiptare lidhur me zgjidhjen e problemit kombëtar shqiptar,gjatë Luftës Nacinalçlirimtare, ishin ndër shkaqet e mosrealizimit të atyre vendimeve që u morën në Konferencën e Bujanit. Nuk qëndron aspak sllogani i njohur se gjoja “ Partia Komuniste Shqiptare,nepërmjet përfaqësuesve të saj në Konferencën e Bujanit,shtroi drejt zgjidhjen e problemit të Kosovës,por e ndodhur përball tradhëtisë së titistëve jugosllavë e mosangazhimit të aleatëve të mëdhenj për këtë çeshtje,s’kishte ç’të bënte më tepër”. Sipas kësaj logjike,delegatët e Malësisë së Gjakovës,ish anëtarë të Partisë Komuniste Shqiptare,paskëshin vajtur në atë konferencë me porosi të udhëheqjes së PKSH-së dhe shtruar aty direktvat e PKSH-së për Kosovën. Ky argumentim është krejtësisht i pa saktë,pasi deri tani,kur kan kaluar disa dhjetra vjet nga Konverenca e Bujanit nuk njihet asnjë dokument që të vertetojë se Enver Hoxha,apo udhëheqja e PKSH,t’u ketë dhënë ndonjë direktivë apo porosi këtyre delegatëve lidhur me problemin në fjalë. Këtë s’mundi ta bënte dhe nuk e bëri ai që ngushtesisht ishte i lidhur dhe totalisht i varur nga Dushan Mugosh ,Miladin Popoviçin,dhe udheheqja e PKJ., ai që në platformën e partisë që udhëhoqi asnjë herë gjatë viteve të luftës nuk e zuri në gojë çeshtjen kombëtare,të Kosovës,ai që shkatërroi qysh në embrion marrveshjen e Mukjes,e cila shtronte çeshtjen e bashkimit kombëtar.Ai nuk mundë të ishte inspirues,as organizator i konferencës së Bujanit e cila pas Mukjes ishte rasti i vetëm ku u diskutua dhe u vendos diçka e rëndësishme për bashkimin kombëtar. Vërtetë Enver Hoxha,ka pohuar e vlerësuar vendimet e Konferencës së Bujanit,por këtë e ka bërë dhjetra vite më pas,për të justifikuar veten,e në rivalitet me Titon,se cili prej tyre do të ideonte socializmin më të shemtuar. Merita për vendimet që u moren në këtë konferencë u takon komunistëve e nacionalistëve kosovarë e malësorë,pjesëmarrës të saj,që të udhëhequr nga idealet kombëtare e deshira e madhe dhe e vjetër për ta parë Kosovën të bashkuar me shtetin amë, Shqipërinë,morën ato vendime të rëndësishme historike. Vendimet e kësaj konference vertetë mbetën të pa realizuara,por edhe sot kurë kan kaluar shumë dekada nga ajo ditë,vlejnë për të nxjerr mësisme e për ti patur parasyshë në kushtet aktuale që të mos gabojmë kurrë në problemet që lidhen me çeshtjet e rëndësishme kombëtare.
“Rilindja Demokratike”, 30 dhjetor 1993