MAN ARIF GJONGECAJ - INXHINIERI ME SHPIRT KRIJUES DHE INTELEKTUAL ME DIJE E KULTURË TË GJËRË

Nga Dode Progni
 
         Një ditë gushti të vitit 1955 një djalosh 22-vjeçar zbriste nga   bjeshkëte larta të Tropojës,ku kish kaluar pushimet verore.Ishte Man Arif Gjongecaj, i cili kish mbaruar shkollën e mesme teknike “7 Nentori” në Tiranë dhe zbriste në qytetin e lindjes Bajram Curri,prej nga do të nisej drejt Tiranës për të filluar studimet e larta në fakultetin inxhinjerisë të Universitetit te Tiranes.
        Deshira për tu bërë inxhinjer elektrik i kish lindur qysh në fillimet e shkollës së mesme,ndaj të katër vitet e politeknikumit i mbaroi me rezultate të shkelqyera.
       Studimet universitare kishin qënë ënderra e tij e bukur,prandaj shumë shpejt do të bëhej i njohur si një nga studentët më sistematik e  rezultativ nëpërvetësimin e dijeve. Për rezultate të larta në mesime emri i Manit u bë i njohur në fakultet e më gjerë. Gazeta e asaj kohe “Zëri i Rinisë” do tacilësonte, “student shembullor me vullnet e pasion për tu pajis me dije ekulturë”.
        Falë aftësive intelektuale,deshirës e vullnetit të fortë që kishte   për studim,ai gjente kohë,jo vetëm për të marr e për të përvetësuar lesionet,por edhe për t’u konsultuar me pedagogët,për të lexuar literaturë shkencore,teknike,artistikeetje. Vëmendje të veçantë i kushtonte përvetësimit të gjuhës ruse,e vetmja gjuhë e huaj që bëhej në universitetin e asaj kohe,të cilën ai arriti tapërvetësoi mjaft mirë. Ai  nuk linte menjëanë as argëtimin me shoqe e shokë.Ishte frekuentues i rregullt i kinemasë,teatrit,mbrëmjevetë vallëzimit,garave sportive etj.
        Një cilësi tjetër që e dallonte nga studentët e tjerë të asaj kohe ishte paraqitja estetike. Ai vishej aq pastër e bukur,sa që shumë djem e vajza studentë të universitetit që s’kishin njohje të afërt me të e identifikonin me shprehjen,”studenti simpatik i inxhinjerisë elektrike që vishet bukur”.
        Vitet e universitetit ishn vitet më tëbukura dhe më të rëndësishme të rinisë së Manit. Gjatë tyre ai hodhi bazat e formimit si inxhinjer dhe si intelektual me dije  e kulturë të gjerë.
       Meritë të veçantë në shkollimin e tij kishte i ati Arif. Ky ishte një burr i urtë,punëtor dhe arsimdashës. Në pamundësi për të mbarur ndonjë shkollë,kishte vetmësuar shkrim e kendim dhe disa veprime të thjeshta matematikore. Ishte njëri nga mjeshtrit më të talentuar e më në zë në Malësinë e Gjakovës (Tropojës). Gdhente në mënyrë mjeshtrore gurin dhe drurin. Odat më të mira të Malësisë së asaj kohe ishin punuar prej tij. Në punë dhe jetë shpesh herë qe ndeshur në vështirësi jo të vogla,për shkak të mungesës së shkollës,ndaj u përpoq me të gjitha forcat që fëmijët e tij të pajisen me arsim e dije. Përveç Manit,të cilin e orjentoi dhe e mbështeti moralisht e materialisht për tu bërë inxhinjer,ai nuk kurseu asgjë për shkollimin e 5 vajzave. Nën kujdesin e tij,Hatja mbaroi fakultetin e mjekësisë dhe u bë mjeke. Drita u diplomua për gjuhë-letërsi shqipe në Universitetin e Tiranës. Sot punon si mësuese e gjuhës angleze në Nju Jork te Sh.B.A.-së. Ndërsa Natasha,Fatimja dhe Sebija mbaruan shkollat e mesme profesionale.
      Mani u diplomua shkëlqyeshëm në degën e inxhinjerise elektrike të Universitetit të Tiranës,me 30 qershor1960, ,duke u bërë njeri nga inxhinjeråt e parë të rrethit të Tropojës.
      Në fund të korrikut 1960,u emrua inxhinjer elektrik në minjerën e bakrit në Kurbnesh të Mirditës. Ishte një emrim i pazakontë,i papritur e paradoksal për atë kohë.Një inxhinjer elektrik që kish mbaruar fakultetin me rezultate të shkëlqyera,dëroghej në një minjerë bakri midis maleve të Mirditës,kur në fushën e studimeve dhe të projektimeve të veprave energjitike vendi kish shumë nevojë për inxhinjer dhe studiues të talentuar e të rradhë siç ishte Mani. Për shkak të këtij emrimi të padrejtë që ish projektuar e vendosur në kulisat e ministrive të asaj kohe,inxhinjeri i ri Man Gjongecaj,në gusht të vitit 1960,filloi punën në minjerën e Kurbneshit. Aty do të përballej me veshtirësi jo të vogla,duke filluar nga tereni i thyer malore rrugët plot baltë e gropa,dimërat e gjatë e të ashpër me deborë e ngrica dhe vapën përvëluese të verës,punën nën tokë e mbi tokë,e deri tek komunikimi me njerëz të niveleve të ndryshme si,minatorë,ndërtues,teknikë,inxhinjerë,gjeologë,fshatarë,zyrtarë provincial etje. Largësia nga universiteti dhe rrethet shkencore të kryeqytetit ishte një vështirësi serioze për vazhdimine punës studimore shkencore që e kishte pasoin të veçantë.
        Në sajë të zgjuarsisë,maturisë,këmbënguljes e vullnetit në punë që ekarakterizonin,ai do të kapercente me sukses vështiresitë kudo që punoi,në Mirditë e Mat,gjate 33 vjetëve,dhe do të bëhej një emer i njohur dhe i respektuar si inxhinjer dhe si njeri.
        Puna në minjerë ishte një “ universitet “ tjetër i gjatë dhe i veshtirë që Mani do ta kryente me sukses. Ai perveç punës si inxhinjer,elektrik të cilën e kryente në menyrë shembullore,vazhoi dhe punën studimore shkencore,zhvilloi akoma më shumë shpirtin krijues e deshirën për të bërë gjëra të reja,të veshtira e të dobishme. Vëmendje të veçantë i kushtoi modernizimit të proceseve të punës,veçanarisht në drejtim të rritjes së prodhimit dhe sigurisë në punë,si dhe evitimit,sa të ishte e mundur më shumë,të punës së krahut, e cila zinte vendin kryesor në minjerat tona.
      Së pari,ju kushtue vënjes në punë të dy kompresorëve me elektromotorr sinkrom të cilët kishin vite që qëndronin në magazinë per mungesë të disa aparaturave që nuk gjëndeshin në vend. Këta kompresorë me kapacitet 40 m3 ajër të komprimuar në minutë do të zëvendësonin kompresorët ekzistues,model i vjetër e defektoz,që nuk jepnin më shumë se 20 m3ajër në minutë.Pas 7muajsh studime të lodhëshme,konsultime me literaturë të huaj,me inxhinjerë të tjerë e pedagogë të U.T. dhe pasi bëri me qindra skica,kalkulime dhe eksperimentime,arriti të adaptojë relenë e tensionit minimal dhe relenë e kohës,të montojë aparaturat dhe të instalojë me sukses të plotë elektrokompresorët duke i siguruar minjerës sasinë e nevojshme të ajrit të kompresuar.
      Në mars të vitit 1963,inxhinjer Mani nisi punën për modifikimin e trenitelektrik që transportonte mineralin nga galeria kryesore e minjerës për në fabrikën e pasurimit të bakrit. Pas disa muajsh kalkulimesh precize dhe provash të kujdesëshme arriti të realizojë modifikimin e trenit,duke e kthyer atë në sistem “trole”,d.m.th. arriti të realizojë funksionimin e tij me energji elektrike të tensionit të lartë,në vend të funksionimit me bateri,të cilat ishin konsumuar e nuk gjëndeshin as nuk rimbusheshin në Shqipëri.
       Një tjetër novacion i rendësishëm që realizoi Ing. Mani në fabrikën e pasurimit të bakrit ishte modifikimi i një “gjurmuesi” manjetik që vendosej në transportjer për të diktuar copëzat metalike të përziera me mineralin,përpara se ato të shkonin tek thyesi konik.Gjurmuesi i ri manjetik u përdor në vend të separatorit manjetik që i mungonte fabrikës së pasurimit të bakrit. Kështu u evituan defektet e shumta që herë pas here pësonte thyesi konik dhe u arrit funksionimi normal i fabrikës. Krahas kësaj,ai modifikoi edhe skemen elektrike të aparatit të sinjalizimit të stacionit të transformatoreve,e cila i solli vendit një përfitim prej më shumë se 360 mije lek të asaj kohe në vit.
       Pas me shumë se 6 vjet punë të suksesëshme në Kurbnesh të Mirditës,në vitin 1967,u transferua në rrethin e Matit. Në fillim si inxhinjer e drejtues në hiderocentralet e këtij rrethi e më pas në seksionine industrisë të Kom.Ekz . të asaj kohe. Në vitet 1967-196 u dallua për drejtimin dhe organizimin e punës për elektrifikimin e fshatrave të Matit,duke merituar së pari,respektin e matjaneve por edhe urdherin e punës të klasit të tretë që i akordoi Presidiumi i Kuvendit Popullor.                                                                     
       Shpirti  krijues dhe guximi intelektual i Ing. ManGjongecaj u shfaq më i fuqishëm se asnjë herë tjetër gjatë viteve 1975-1990 kur punoi në uzinën e ferrokromit në Burrel. Në fillim për ndërtimin e vënjen nëpunë,e më pas për funksionimin e saj,u dallua për punë të palodhur e shpirt sakrifice,duke merituar dhe një urdher pune të klasit të tretë,akorduar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor,në vitin 1979.
      Në fillim të viteve tetëdhjetë të shek. të kaluar uzina e ferrokromit ndodhej nëveshtirësi. Ajo po shkonte drejt falimentimit,për shkak të mos funksionimit të furrave të shkrirjes. Perpjekjet e specialisteve teknologë të uzinës dhe të ministrisë përkatëse për riparimin e furrave kishin dështuar. Ing. ManGjongecaj,i vetmi në Shqipëri,mori përsipër venjen në funksionim të këtyre furrave. Pas një punë të gjatë,të lodhshme e të guximëshme,pas shumë kalkulimesh,eksperimentimesh e llogarive të sakta,arriti të inklementoi përherë të parë në Shqipëri teorinë asimetrike të elektrolizës në industrinë minerale. Nepërmjet inklementimit të kësaj teorie u bë i mundur funksionimi i furrave dhe krejt uzinës. Kjo e fundit,jo vetëm shpetoi nga falimentimi,po dhe rriti aftësinë prodhuese,duke idhënë vendit  një fitim prej disa qindra milion USD në vit nga shitja e ferrokromit në tregun e jashtëm.
       Si autor i përmirësimeve teknike e teknologjike në prodhimin e ferrokromit në furrat ekzistuese,Ing. Mani,në vitin 1984, u laurua me çmimin e Republikës,duke u rradhitur ndër 27 figurat më të shquara të shkencës,teknikës,letersisëdhe arteve të vendin tonë.Këto arritje u bënë të njohura,jo vetëm brenda,por edhe jashtë vendit.Ndaj në vitet tetëdhjetë u ftua për shkëmbim eksperience nga rrethet shkencore të disa vendeve me teknologji të përparuar në fushën e përpunimit të mineraleve si,Austri,Gjermani,Japoni etje.
        Leximi dhe studimi i vazhdueshëm e kishin bërë Ing. Manin një intelektual të kompletuar që zotëronte dije dhe kulturë të shumëanshme. Dashuria për librin i qe rrënjosur që në vitet e para të shkollimit. Libraritë dhe bibliotekat ishin vendet e perferuara të tij. Ishte një blerës i rregullt i librave të rinjë,ndaj bibliotekën e shtëpisë prej mijëra librash e vleresonte si pasurinë më të çmuar të familjes. Në shumëllojshmerinë e librave që lexonte si ato shkencore,politike ,filozofike etje.letërsia artistike zinte vend të veçantë. Kishte lexuar e rilexuar veprat e autoreve më të njohur të letersisë botërore,si të Balzakut,Getes,Viktor Hygoit,Tolstoit,Stendalit,Dostojevskit,Gi de Mopasanit,Heminguejt,Gollstruothit,Shollohovit etje.
       Aftësia komunikuese dhe dashamiresia ndaj njerëzve ishin cilësi të dallueshme të tij. Shquhej për kulturën e të folurit. Kurrë nuk mburrej për ato që dinte e bënte. Nuk fliste për vete dhe nuk i nënvlerësonte të tjerët. Me bashkebiseduesin ishte i vëmendshëm dhe respektonte mendimet e tij. Nuk e kishte zakon t’i priste fjalën kujt,por me durim të admirueshem priste rrallën për të shprehur mendimet e veta. Dhe këtë e bënte me një gjuhë të pasur e menjë të folur të thjeshtë,të qartë,të ëmbël e të bukur,shoqëruar me një buzeqeshje të lehtë plot dashamirësi që ja bënte fytyrën mjaft simpatike. Ishte kënaqësi të diskutojë me Manin për probleme të ndryshme,nga të thjeshtat deri tek më të ndërlikuarat,qofshin ato shkencore,teknike,politike,filozofike,shoqërore, 
artistike etje. Ai në çdo rast transmetonte tek bashkëbiseduesi mendimet e veta në menyrë të përkryer. Shokët,shoqet,kolegët dhe të afërmit,kur flasin për horizontin kulturore dhe aftësitë komunikuese të Manit,nuk lene pa përmendur forcen argumentuese dhe bindëse të fjalës së tij. Dallëndyshja,bashkëshortjadhe shoqja më e ngushtë e Manit,midis tjerash thotë: “Mani na mrekullonte me aftësitë e të spjeguarit të gjerave. Ai, jo vetëm lexonte shumë,po dhe kishte një memorje aq të fortë sa që na habiste kur recitonte vargje  nga poetët e mëdhenj shqiptar si Fishta,Naimi,Migjeni, Noli,Kadareja etje. Mbante mend me qindra vargje nga veprat e autorve të mëdhenj të letersisë botërore si,Dante Aligeri,Shekspiri,Omar Khajami,Pushkini,Esenini etje. Gjatë ligjërimeve,në menyrë mjaft organike,citonte thënje nga filozofë e njerëz të medhenjë të lashtësisë greko-romake,të linjes e të prendimit,të mesjetës e kohës së re. Mani,- shton ajo,-ishte një “enciklopedi kompiuterike dijesh”. Ndërsa për mardhënjet e tij me pjestarët e familjes Dyshja thotë: ” Mani ishte njëbashkëshort dhe një baba i mrekullueshëm. Ne e donim dhe e respektonim pa mase,sepse dhe ai na donte dhe na respektonte shumë. Në familje kishte autoritet të padiskutueshëm të cilin e kish fituar me dijen dhe kulturën e të sjellurit. Edhe me femijët shtrohej në bisede si me të rriturit. Nuk i urdhëronte,po me durim e dashamirësi argumentonte porositë që u jepte. Ai kish arritur të jetë,jo vetëm prind,por edhe shok i tyre”. Ndërsa motër Hatja,që jeton e punon në Florida të SHBA-së,thotë: “ Pesë motra kishim Manin vëlla të vetëm.Ai ishte femija i madh ndër ne,ndaj e donim dhe e respektonim fort. E kishim si idhudh dhe endërronim të bëheshim me arsim e dije si ai. Në fillim shkolla, pastaj puna si inxhinjer në Mirditë e Mat e detyruan të jetojë shumë kohë larg nesh. Ai ishte njeri shumë i rendësishëm për ne,ndaj takimet e koha e qëndrimit pranë tij kan qenë momentet më të bukura të jetës time. Veçanarisht me malle kujtoj muajt e verës të viteve 1954-1960 kur isha femijë dhe Mani bashkë me ne kalonte pushimet verore në bjeshkën e Kolgecajt - Mullafc. Ai edonte shumë bjeshkën me ajrin e paster dhe ujin e kulluar të saj. Flladi i ahishteve dhe aroma e çetinave i jepnin kenaqësi e frymëzim. E njihte dhe e shijonte të bukurën,në natyrë,në letërsi,në art e kudo. Vishej bukur,krihej bukur,fliste bukur,recitonte bukur. Kishte shpirt artisti. Mbrëmjeve të gjithë banorët e staneve mblidheshin rreth Manit për të dëgjuar këngët e tij që i shoqëronte mjaft bukur me fizarmonike. I pelqenin veçanarisht serenatat korçare dhe këngët ruse të cilat i këndont më shume
Nga Dode Progni
 
         Një ditë gushti të vitit 1955 një djalosh 22-vjeçar zbriste nga   bjeshkëte larta të Tropojës,ku kish kaluar pushimet verore.Ishte Man Arif Gjongecaj, i cili kish mbaruar shkollën e mesme teknike “7 Nentori” në Tiranë dhe zbriste në qytetin e lindjes Bajram Curri,prej nga do të nisej drejt Tiranës për të filluar studimet e larta në fakultetin inxhinjerisë të Universitetit te Tiranes.
        Deshira për tu bërë inxhinjer elektrik i kish lindur qysh në fillimet e shkollës së mesme,ndaj të katër vitet e politeknikumit i mbaroi me rezultate të shkelqyera.
       Studimet universitare kishin qënë ënderra e tij e bukur,prandaj shumë shpejt do të bëhej i njohur si një nga studentët më sistematik e  rezultativ nëpërvetësimin e dijeve. Për rezultate të larta në mesime emri i Manit u bë i njohur në fakultet e më gjerë. Gazeta e asaj kohe “Zëri i Rinisë” do tacilësonte, “student shembullor me vullnet e pasion për tu pajis me dije ekulturë”.
        Falë aftësive intelektuale,deshirës e vullnetit të fortë që kishte   për studim,ai gjente kohë,jo vetëm për të marr e për të përvetësuar lesionet,por edhe për t’u konsultuar me pedagogët,për të lexuar literaturë shkencore,teknike,artistikeetje. Vëmendje të veçantë i kushtonte përvetësimit të gjuhës ruse,e vetmja gjuhë e huaj që bëhej në universitetin e asaj kohe,të cilën ai arriti tapërvetësoi mjaft mirë. Ai  nuk linte menjëanë as argëtimin me shoqe e shokë.Ishte frekuentues i rregullt i kinemasë,teatrit,mbrëmjevetë vallëzimit,garave sportive etj.
        Një cilësi tjetër që e dallonte nga studentët e tjerë të asaj kohe ishte paraqitja estetike. Ai vishej aq pastër e bukur,sa që shumë djem e vajza studentë të universitetit që s’kishin njohje të afërt me të e identifikonin me shprehjen,”studenti simpatik i inxhinjerisë elektrike që vishet bukur”.
        Vitet e universitetit ishn vitet më tëbukura dhe më të rëndësishme të rinisë së Manit. Gjatë tyre ai hodhi
bazat e formimit si inxhinjer dhe si intelektual me dije  e kulturë të gjerë.
       Meritë të veçantë në shkollimin e tij kishte i ati Arif. Ky ishte një burr i urtë,punëtor dhe arsimdashës. Në pamundësi për të mbarur ndonjë shkollë,kishte vetmësuar shkrim e kendim dhe disa veprime të thjeshta
matematikore. Ishte njëri nga mjeshtrit më të talentuar e më në zë në Malësinë e Gjakovës (Tropojës). Gdhente në mënyrë mjeshtrore gurin dhe drurin. Odat më të mira të Malësisë së asaj kohe ishin punuar prej tij. Në punë dhe jetë shpesh herë qe ndeshur në vështirësi jo të vogla,për shkak të mungesës së shkollës,ndaj u përpoq me të gjitha forcat që fëmijët e tij të pajisen me arsim e dije. Përveç Manit,të cilin e orjentoi dhe e mbështeti moralisht e materialisht për tu bërë inxhinjer,ai nuk kurseu asgjë për shkollimin e 5 vajzave. Nën kujdesin e tij,Hatja mbaroi fakultetin e mjekësisë dhe u bë mjeke. Drita u diplomua për gjuhë-letërsi shqipe në Universitetin e Tiranës. Sot punon si mësuese e gjuhës angleze në Nju Jork te Sh.B.A.-së. Ndërsa Natasha,Fatimja dhe Sebija mbaruan shkollat e mesme profesionale.
      Mani u diplomua shkëlqyeshëm në degën e inxhinjerise elektrike të Universitetit të Tiranës,me 30 qershor1960, ,duke u bërë njeri nga inxhinjeråt e parë të rrethit të Tropojës.
      Në fund të korrikut 1960,u emrua inxhinjer elektrik në minjerën e bakrit në Kurbnesh të Mirditës. Ishte një emrim i pazakontë,i papritur e paradoksal për atë kohë.Një inxhinjer elektrik që kish mbaruar fakultetin me rezultate të shkëlqyera,dëroghej në një minjerë bakri midis maleve të Mirditës,kur në fushën e studimeve dhe të projektimeve të veprave energjitike vendi kish shumë nevojë për inxhinjer dhe studiues të talentuar e të rradhë siç ishte Mani. Për shkak të këtij emrimi të padrejtë që ish projektuar e vendosur në kulisat e ministrive të asaj kohe,inxhinjeri i ri Man Gjongecaj,në gusht të vitit 1960,filloi punën në minjerën e Kurbneshit. Aty do të përballej me veshtirësi jo të vogla,duke filluar nga tereni i thyer malore rrugët plot baltë e gropa,dimërat e gjatë e të ashpër me deborë e ngrica dhe vapën përvëluese të verës,punën nën tokë e mbi tokë,e deri tek komunikimi me njerëz të niveleve të ndryshme si,minatorë,ndërtues,teknikë,inxhinjerë,gjeologë,fshatarë,zyrtarë provincial etje. Largësia nga universiteti dhe rrethet shkencore të kryeqytetit ishte një vështirësi serioze për vazhdimine punës studimore shkencore që e kishte pasoin të veçantë.
        Në sajë të zgjuarsisë,maturisë,këmbënguljes e vullnetit në punë që ekarakterizonin,ai do të kapercente me sukses vështiresitë kudo që punoi,në Mirditë e Mat,gjate 33 vjetëve,dhe do të bëhej një emer i njohur dhe i respektuar si inxhinjer dhe si njeri.
        Puna në minjerë ishte një “ universitet “ tjetër i gjatë dhe i veshtirë që Mani do ta kryente me sukses. Ai perveç punës si inxhinjer,elektrik të cilën e kryente në menyrë shembullore,vazhoi dhe punën studimore shkencore,zhvilloi akoma më shumë shpirtin krijues e deshirën për të bërë gjëra të reja,të veshtira e të dobishme. Vëmendje të veçantë i kushtoi modernizimit të proceseve të punës,veçanarisht në drejtim të rritjes së prodhimit dhe sigurisë në punë,si dhe evitimit,sa të ishte e mundur më shumë,të punës së krahut, e cila zinte vendin kryesor në minjerat tona.
      Së pari,ju kushtue vënjes në punë të dy kompresorëve me elektromotorr sinkrom të cilët kishin vite që qëndronin në magazinë per mungesë të disa aparaturave që nuk gjëndeshin në vend. Këta kompresorë me kapacitet 40 m3 ajër të komprimuar në minutë do të zëvendësonin kompresorët ekzistues,model i vjetër e defektoz,që nuk jepnin më shumë se 20 m3ajër në minutë.Pas 7muajsh studime të lodhëshme,konsultime me literaturë të huaj,me inxhinjerë të tjerë e pedagogë të U.T. dhe pasi bëri me qindra skica,kalkulime dhe eksperimentime,arriti të adaptojë relenë e tensionit minimal dhe relenë e kohës,të montojë aparaturat dhe të instalojë me sukses të plotë elektrokompresorët duke i siguruar minjerës sasinë e nevojshme të ajrit të kompresuar.
      Në mars të vitit 1963,inxhinjer Mani nisi punën për modifikimin e trenitelektrik që transportonte mineralin nga galeria kryesore e minjerës për në fabrikën e pasurimit të bakrit. Pas disa muajsh kalkulimesh precize dhe provash të kujdesëshme arriti të realizojë modifikimin e trenit,duke e kthyer atë në sistem “trole”,d.m.th. arriti të realizojë funksionimin e tij me energji elektrike të tensionit të lartë,në vend të funksionimit me bateri,të cilat ishin konsumuar e nuk gjëndeshin as nuk rimbusheshin në Shqipëri.
        Një tjetër novacion i rendësishëm që realizoi Ing. Mani në fabrikën e pasurimit të bakrit ishte modifikimi i një “gjurmuesi” manjetik që vendosej në transportjer për të diktuar copëzat metalike të përziera me mineralin,përpara se ato të shkonin tek thyesi konik.Gjurmuesi i ri manjetik u përdor në vend të separatorit manjetik që i mungonte fabrikës së pasurimit të bakrit. Kështu u evituan defektet e shumta që herë pas here pësonte thyesi konik dhe u arrit funksionimi normal i fabrikës. Krahas kësaj,ai modifikoi edhe skemen elektrike të aparatit të sinjalizimit të stacionit të transformatoreve,e cila i solli vendit një përfitim prej më shumë se 360 mije lek të asaj kohe në vit.
       Pas me shumë se 6 vjet punë të suksesëshme në Kurbnesh të Mirditës,në vitin 1967,u transferua në rrethin e Matit. Në fillim si inxhinjer e drejtues në hiderocentralet e këtij rrethi e më pas në seksionine industrisë të Kom.Ekz . të asaj kohe. Në vitet 1967-196 u dallua për drejtimin dhe organizimin e punës për elektrifikimin e fshatrave të Matit,duke merituar së pari,respektin e matjaneve por edhe urdherin e punës të klasit të tretë që i akordoi Presidiumi i Kuvendit Popullor.                                                                     
       Shpirti  krijues dhe guximi intelektual i Ing. ManGjongecaj u shfaq më i fuqishëm se asnjë herë tjetër gjatë viteve 1975-1990 kur punoi në uzinën e ferrokromit në Burrel. Në fillim për ndërtimin e vënjen nëpunë,e më pas për funksionimin e saj,u dallua për punë të palodhur e shpirt sakrifice,duke merituar dhe një urdher pune të klasit të tretë,akorduar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor,në vitin 1979.
      Në fillim të viteve tetëdhjetë të shek. të kaluar uzina e ferrokromit ndodhej nëveshtirësi. Ajo po shkonte drejt falimentimit,për shkak të mos funksionimit të furrave të shkrirjes. Perpjekjet e specialisteve teknologë të uzinës dhe të ministrisë përkatëse për riparimin e furrave kishin dështuar. Ing. ManGjongecaj,i vetmi në Shqipëri,mori përsipër venjen në funksionim të këtyre furrave. Pas një punë të gjatë,të lodhshme e të guximëshme,pas shumë kalkulimesh,eksperimentimesh e llogarive të sakta,arriti të inklementoi përherë të parë në Shqipëri teorinë asimetrike të elektrolizës në industrinë minerale. Nepërmjet inklementimit të kësaj teorie u bë i mundur funksionimi i furrave dhe krejt uzinës. Kjo e fundit,jo vetëm shpetoi nga falimentimi,po dhe rriti aftësinë prodhuese,duke idhënë vendit  një fitim prej disa qindra milion USD në vit nga shitja e ferrokromit në tregun e jashtëm.
       Si autor i përmirësimeve teknike e teknologjike në prodhimin e ferrokromit në furrat ekzistuese,Ing. Mani,në vitin 1984, u laurua me çmimin e Republikës,duke u rradhitur ndër 27 figurat më të shquara të shkencës,teknikës,letersisëdhe arteve të vendin tonë.Këto arritje u bënë të njohura,jo vetëm brenda,por edhe jashtë vendit.Ndaj në vitet tetëdhjetë u ftua për shkëmbim eksperience nga rrethet shkencore të disa vendeve me teknologji të përparuar në fushën e përpunimit të mineraleve si,Austri,Gjermani,Japoni etje.
        Leximi dhe studimi i vazhdueshëm e kishin bërë Ing. Manin një intelektual të kompletuar që zotëronte dije dhe kulturë të shumëanshme. Dashuria për librin i qe rrënjosur që në vitet e para të shkollimit. Libraritë dhe bibliotekat ishin vendet e perferuara të tij. Ishte një blerës i rregullt i librave të rinjë,ndaj bibliotekën e shtëpisë prej mijëra librash e vleresonte si pasurinë më të çmuar të familjes. Në shumëllojshmerinë e librave që lexonte si ato shkencore,politike ,filozofike etje.letërsia artistike zinte vend të veçantë. Kishte lexuar e rilexuar veprat e autoreve më të njohur të letersisë botërore,si të Balzakut,Getes,Viktor Hygoit,Tolstoit,Stendalit,Dostojevskit,Gi de Mopasanit,Heminguejt,Gollstruothit,Shollohovit etje.
       Aftësia komunikuese dhe dashamiresia ndaj njerëzve ishin cilësi të dallueshme të tij. Shquhej për kulturën e të folurit. Kurrë nuk mburrej për ato që dinte e bënte. Nuk fliste për vete dhe nuk i nënvlerësonte të tjerët. Me bashkebiseduesin ishte i vëmendshëm dhe respektonte mendimet e tij. Nuk e kishte zakon t’i priste fjalën kujt,por me durim të admirueshem priste rrallën për të shprehur mendimet e veta. Dhe këtë e bënte me një gjuhë të pasur e menjë të folur të thjeshtë,të qartë,të ëmbël e të bukur,shoqëruar me një buzeqeshje të lehtë plot dashamirësi që ja bënte fytyrën mjaft simpatike. Ishte kënaqësi të diskutojë me Manin për probleme të ndryshme,nga të thjeshtat deri tek më të ndërlikuarat,qofshin ato shkencore,teknike,politike,filozofike,shoqërore, 
artistike etje. Ai në çdo rast transmetonte tek bashkëbiseduesi mendimet e veta në menyrë të përkryer. Shokët,shoqet,kolegët dhe të afërmit,kur flasin për horizontin kulturore dhe aftësitë komunikuese të Manit,nuk lene pa përmendur forcen argumentuese dhe bindëse të fjalës së tij. Dallëndyshja,bashkëshortjadhe shoqja më e ngushtë e Manit,midis tjerash thotë: “Mani na mrekullonte me aftësitë e të spjeguarit të gjerave. Ai, jo vetëm lexonte shumë,po dhe kishte një memorje aq të fortë sa që na habiste kur recitonte vargje  nga poetët e mëdhenj shqiptar si Fishta,Naimi,Migjeni, Noli,Kadareja etje. Mbante mend me qindra vargje nga veprat e autorve të mëdhenj të letersisë botërore si,Dante Aligeri,Shekspiri,Omar Khajami,Pushkini,Esenini etje. Gjatë ligjërimeve,në menyrë mjaft organike,citonte thënje nga filozofë e njerëz të medhenjë të lashtësisë greko-romake,të linjes e të prendimit,të mesjetës e kohës së re. Mani,- shton ajo,-ishte një “enciklopedi kompiuterike dijesh”. Ndërsa për mardhënjet e tij me pjestarët e familjes Dyshja thotë: ” Mani ishte njëbashkëshort dhe një baba i mrekullueshëm. Ne e donim dhe e respektonim pa mase,sepse dhe ai na donte dhe na respektonte shumë. Në familje kishte autoritet të padiskutueshëm të cilin e kish fituar me dijen dhe kulturën e të sjellurit. Edhe me femijët shtrohej në bisede si me të rriturit. Nuk i urdhëronte,po me durim e dashamirësi argumentonte porositë që u jepte. Ai kish arritur të jetë,jo vetëm prind,por edhe shok i tyre”. Ndërsa motër Hatja,që jeton e punon në Florida të SHBA-së,thotë: “ Pesë motra kishim Manin vëlla të vetëm.Ai ishte femija i madh ndër ne,ndaj e donim dhe e respektonim fort. E kishim si idhudh dhe endërronim të bëheshim me arsim e dije si ai. Në fillim shkolla, pastaj puna si inxhinjer në Mirditë e Mat e detyruan të jetojë shumë kohë larg nesh. Ai ishte njeri shumë i rendësishëm për ne,ndaj takimet e koha e qëndrimit pranë tij kan qenë momentet më të bukura të jetës time. Veçanarisht me malle kujtoj muajt e verës të viteve 1954-1960 kur isha femijë dhe Mani bashkë me ne kalonte pushimet verore në bjeshkën e Kolgecajt - Mullafc. Ai edonte shumë bjeshkën me ajrin e paster dhe ujin e kulluar të saj. Flladi i ahishteve dhe aroma e çetinave i jepnin kenaqësi e frymëzim. E njihte dhe e shijonte të bukurën,në natyrë,në letërsi,në art e kudo. Vishej bukur,krihej bukur,fliste bukur,recitonte bukur. Kishte shpirt artisti. Mbrëmjeve të gjithë banorët e staneve mblidheshin rreth Manit për të dëgjuar këngët e tij që i shoqëronte mjaft bukur me fizarmonike. I pelqenin veçanarisht serenatat korçare dhe këngët ruse të cilat i këndont më shumë frymëzim.”
Duke qene modeli i njeriut të shkolluar,Mani luajti rol të rendësishëm për edukimin e femijëve me dashurinë për arësim e dije.Ai krijoi në familje traditën e bukur të inxhinjerisë. Tre fëmijët i morën këtë profesion. Djali imadh,Astriti u bë inxhinje mekanik. Nërsa Artani dhe vajza Miranda u diplomuan në Universitetin e Tiranës për inxhinjeri elektrike. Astriti jeton e punon në Tiranë,Artani në Kanada dhe Miranda është mjaft e suksesëshme në Florida të SHBA-së ku jeton e punon. Pasi njësoi diplomën e mbrojti mastërin në inxhinjeri elektrike dhe biznes-administrim,prej disa vitesh ushtron profesionin e inxhinjeres elektrike në një kompani presticioze të SHBA-se.
      Pesëmbdhjetëvjeteshin e fundit të jetës,1990-2005,Mani përjetoi ndryshimet e mëdha ekonomiko-shoqerore dhe politike që ndodhën në Shqipëri. Në fillim të viteve nentëdhjetë perkrahu familjarisht ndryshimet demokratike në vënd. Dallëndyshja ishte ndër aktivistet e para të grave demokrate në Burrel. Djemtë,Astriti dhe Kujtimi në Tropojë,Artani,Rudini,Aurreli,Avenjeri dhe vajza Miranda së bashku me bashkeshortin Luan Kola,në Burel,ishin pjesëmarrës aktiv të lëvizjeve demokratike që çuan në përmbysjen e regjimit totalitar e futjen e Shqipërisë nërrugën e zhvillimeve demokratike.
        Nëvitin 1993 Mani doli në pension. Një pension minimal,madje qesharak që nuk përputhej aspak me atë kontribut të madhe që ai i kish dhënë shoqërisë shqiptare për mëshumë se 33 vjete punë
cilësore si inxhinjer dhe si shpikës. Megjithatë nuk tha asnje fjalë,nuk shprehi kurrë pakënaqësi.Pranoi të sakrifikojë përseri me shpresën se një ditë jo të largët,Shqipëria do të kapercente tranzicionin e veshtirë,do të dilte nga varfëria,e do të rreshtohej krahas vëndeve të zhvilluara të Europes.
       Me 17 dhjetor të vitit 2000,Mani së bashku me Dallëndyshen udhëtuan për në Florida të SHBA-së për tu bashkua me njerëzit e tyre të shtrenjtë. Në Floridën e bukur ai ndjeu më fort se kurrë dashurinë e vajzës së vetme Miranda,të nipit Brajan dhe mbesës Amanda,që e deshën babagjyshin aqë shumë.
      Atij nuk i mungoi për asnjë çast dashamirësia,ngrohtësia dhe kujdesi i Luanit. Lidhja midis tyre i kishte kaluar caqet e mardhënjeve dhënder-vjehërr. Ajo ishte shumë më e fortë. “ Tek Mani,-thote Luani,njoha njeriun e
thjeshtë,të dashur e të zgjuar,të matur e të thelle në gjykim.Vlerat e tij si intelektual dhe si njeri i impononin respekt cilitdo që e njihte.Për mua ishte njeri i veçantë,ndaj jam i lumtur që qëndrova kaq afër tij këto vite”.
        Në Florida ai ndjeu nga afër dashurinee motrave Hatja dhe Drita,të cilat e kishin ëndërruar e deshiruar prej shumë vitesh qëndrimin  pranë vellait të tyre të shtrenjtë.Veçanarisht me Hatjen,që e kishte afër me banim,        takoheshin shpesh.Shetisnin brigjeve të detit dhe parqeve me gjelbërim të përhershëm të Florides se bukur duke dërtuar,sjell kujtimet e së kaluerës e shmall me njëri-tjetrin. Shumë afer i qëndruan, bashkeshort i Hatjes - Sokol Progri dhe vajzat Aida e Greta – mbesat e Manit,të cilët i dhuruan dashurinë,respektin e mirënjohjen që meritonte.Si gjithmonë ai kishte dashurinë e kujdesin e Dyshes me të cilën kalonte pjesën më të madhe të kohës.Së bashku bisedonin, debatonin,prisnin e përcillnin shumë miq e shokë  bashkeatdhetarë që vinin për t’i takuar e përt’u bërë shoqëri.
       Mani qëndroi midis  këtyre njerëzve të dashur deri me 20 prill 2005,kur pas një sëmundje të rend u nda nga jeta,në moshën 72- vjeçare. Eshtrat e tij prehen në një lendinë të bukur,të gjelbërt e plot lule shumëngjyrshe,në Dunedin të Floridës në SHBA. Edhe emri i ruhet mbi një pllakë metalike të kësaj varreze.Po në të vërtetë,emri i tij ruhet i gdhendur në memorjën e shumë e shumë njerëzve në Atdheun e tij,në Shqipëri. Ai do të kujtohet me dashuri e respekt nga të gjithë ata njerëz që studiuan,punuan e jetuan me të,ne Tropojë ku lindie kaloi femijërinë,në Tiranë ku kaloi rininë,në Mirditë e Mat ku punoi e jetoi gjate 40 vjetëve.Ai do të mbahet mend për vlerat që kishte si njeri dhe si inxhinjer i talentuar,me dije e kulture të gjerë.
      Emri i Ing.Man Gjongecaj zën një vend të rëndësishëm në historinë e zhvillimeve  teknike e teknologjike të industrisë së nxjerrjes dhe përpunimit të mineraleve në Shqipëri.
 
 
  Florida,30-08-2006

Sapo publikova ne faqn time te FB kete shkrim per Ing. Man Gjongecaj,Ram Muja - nje intelektual i njohur i Tropojes i cili para shume vitesh ka punuar me Manin,madje ka qene vartes i tij,shkruan per Manin: " Une kam shume kujtime e mbresa nga njohja me Inxhinjerin e talentuar.Ai sa ishte i madh ne shkence e profesion ishte i madh ne shoqeri.Ne zemren e tije strehohej nje bote e tere .Une akoma nuk kam takuar edhe nje te dyte ne jeten time.Vitet qe jetova ne Rrethin e Matit e pikerisht ne minjeren e Batres ku zoti me afroi patriotin tim Man GJongeci ta kem epror udheheqes teknik e shpirtnor aq sa i falem Zotit per gjithcka me ka dhane ne jete po kaq i falem edhe ing. Manit qe me dha mundesine te shprehe aftesite e mija ne profesion e te nderohem e te respektohem duke me dhane mundesine e vazhdimit te studimeve te larta dhe kjo vetem ne saje te mbeshtetjes me shume zgjuaresi te Manit, kur askush nuke dinte prejardhjen time antikomuniste vec AI. Ndoshta po beje nje sakrilegj se po zbuloje nje shkelje te statusit te P.P.SH.por kjo eshte nje e vertete e njohur tashme qe koha e vertetoi me vone se ne gjoksin e tije rrihte nje zemer e nje njeriu liberal demokrat qe inspironte per vepra e ideale te medha e te pa censuruara.Sot trupi i tije pushon ne Florida dhe emrin e ka te shkruar ne nje pllake metalike. Une e them me bindje se shpirti i tij pushon ne vendlindjen e vet ne TROPOJEN e tije te dashur dhe emri i Man Arif GJongecit eshte shkruar ne shume zemra shqipetare ne mes te cilave ne mos kryesoret pas njerezve te familjes edhe ne zemren time.Te falem ZOT qe me njohe me nje njeri te tille kaq te madh. Ram Muja