Legjenda per kaun e zi

LEGJENDA PËR KAUN E ZI

Njëherë e në një kohë, kushedi kur, në Bardhgur qenka formuar një liqe i madh. Sin ë ëndrra. Një mëngjes, kur qenkan ngritur bardhgurasit, paskan parë një sy të madh, të shkëlqyeshëm uji, ku rrezet e diellit veror paskan shkëlqyer si në pasqyrë. Dhe përnjëherë, rreth këtij pellgu të çuditshëm qenka krijuar nje bukuri

përrallore, me një kallamishtë të dendur rreth liqenit e pastaj në rrathë magjikë, të vargëzuar njëri pas tjetrit, kishin lulëzuar pemë prej më të ndryshmeve. Aty qenë tubuar shpendë prej më të bukurve, më të rrallëve që kishte njohur njeriu ndonjëherë, ndërsa ato valëzat e qeta, të përkundura nga një erë e lehtë, këndonin atë këngën e bukur të ujit të qetq, amull.

Dikush atëherë paska pasë menduar se këtë mrekulli ua kishte dhuruar perëndia, ndërsa më vonë, me kohën, njerëzit ishin mësuar me të dhe e merrnin si diçka të natyrshme, të rëndomtë si pjesë të trupit të tyre.

Krejt vonë, bardhgurasit e kishin vërejtur se bashkë me këtë të mirë, në shpirtërat e bardhë të tyre kishte hyrë, pahetueshëm, edhe ndjenja e frikës kërcënuese, ndjenja e pasigurisë, e cila një ditë u vërtetua botërisht.

- Unë kam parë një ka të zi, të madh, në liqen! – paska thënë një ditë një bardhguras.

- Nuk është e mundur!- paska dyshuar një tjetër. Të tjerët i paska pasë vrarë frika nga e panjohura.

- Po, po e kam parë, kështu siç ju shoh juve. Më verboftë drita e diellit, po ju gënjeva! – kishte thënë ai I pari.

Dhe, ishin bërë kurreshtarë bardhgurasit për ta parë atë kaun e zit ë liqenit. Nuk kishin fjetur me netë të tëra, duke pritur në ankth shfaqjen e asaj çudisë së padëgjuar. Kishin bërë edhe roje, fshehur pas kallamishtes. E kryente rojen një grup, vinte tjetri dhe e zëvendësonte të parin dhe, kështu me radhë …por kurrsesi ta shihnin atë për të cilën rrinin pa gjumë me netë të tëra

Më kurreshtari ndër bardhgurasit ishte Bala, një bari që ruante kopenë, të cilës i printe një dem i fortë, i shëndoshë dhe i bardhë si bora. Ishte një lloj drangoi për mëzetërit tjerë të rrethinës. S’kishte ka që mund t’I prekte brirët me të. Bala, prej se kishte dëgjuar për rrëfimin e çuditshëm të bashkëvendasve të tij, kishte filluar ta brente një ndjenjë e frikshme pasigurie. Por e kishte marrë veten. Po edhe nëse ka dem të egër në liqe, mbase nuk do të më hajë mua, kishte menduar më vete. Por puna nuk qëndronte këtu. Ai kishte një brengë më të madhe. I kishte hyrë frika se një ditë, ai ka i praptë, i egër, do të dilte nga ai sy gogli dhe do t’ia mundte, ose kushedi mund edhe t’ia mbyste Bardhushin. Dhe, përherë kjo frikë tekanjoze ia therte zemrën e lënduar.

Ia mbrehte Bardhushit brirët me kmesën anëz të mbrehtë. Për çdo muaj ia ndërronte patkonjtë, duke ndejtur përherë në ethe të luftës së kobshme, ne gatishmëri përleshjeje.

- Balë, ti sikur je ftohur pakëz nga unë?! – i kishte thënë e fejuara e tij Garantina, një bareshë e bukur, shumë e bukur.

- Jo, Garantinë, unë tash të dua edhe më fort, por nuk di pse jam i pagjumë dhe i mbytur në njëfarë ankthi të paqartë?!

- Mbase pot ë mundon ajo përralla për kaun e liqenit, apo … ?! Është mirë që të ma tregosh hallin … Kushedi?

- Çka, kushedi? Fshehtësitë e burrave nuk do të thotë patjetër t’i mësojnë edhe gratë, - i ishte përgjigjur Bala.

Garantina nuk kishte folur asgjë tjetër. S’kishte çka të thoshte, kur e dinte se Bala kishte ndryshuar edhe në pamje, edhe në sjellje. Një hije e zymtë e kishte mbështjellur fytyrën e tij të bukur. Edhe ajo e kishte kuptuar se një krimb i padukshëm kishte filluar t’ia brente qetësinë shpirtërore dhe mirësjelljen, për të cilën e njihnin të gjithë në Bardhgur e më larg.

Për çdo ditë e ruante kopenë buzë liqeni. Fyelli i tij nuk ligjëronte si dikur. Zëri i tij dridhej se të luante në të një dorë e gjymtuar. Edhe Bardhushi, sit a kishte hetuar shqetësimin e të zotit, shikonte vëngër nga liqeni dhe byrytej, byrytej … Ai kishte filluar të trembej edhe nga fluturimi i befasishëm i ndonjë shpendi të trembur. Vazhdimisht shikonte në liqe.

Një ditë, kishte ndodhur edhe ajo, të cilës i frikësoheshin të gjithë. Një ushtimë shurdhuese e më pastaj një valëzim i madh rrathë-rrathë e kishin trazuar liqenin e bukur. Në sipërfaqen e shqetësuar të tij ishin dukur dy brirë të mëdhenj, të zinj. Pastaj një qafë e shëndoshë, si një gungë e mbushur frymë, ia behu mbi një trup të madh, si të elefantit. Kur shkeli në tokë, u shkund, e xhamat e shtëpive të Bardhgurit u dridhen si nga tërmeti. Ja, demi i liqenit, pra … qenka e vërtetë, pëshpëriti Bala me një ligështi të pazakontë në buzë. Bardhushi shfryu nga hundët. Filloi të gërryente me këmbë dheun e brishtë të bregut të liqenit. Kau i zi gjëmoi trishtueshëm dhe iu afrua ngadalë Bardhushit. E Bardhushi tërhiqej prapa, por kur e dëgjoi zërin e Balës që e nxite të mos frikësohej, iu përplas fuqishëm me brirë kaut të zi, mu në ballë. Po, a lëkundet shkëmbi?!

Me një të lëvizut të brirëve, kau i zi i liqenit e plandosi përdhe Bardhushin. Pas kësaj, ai qëndroi krenar, me kokën lart, duke shikuar vëngër, nga lart poshtë, Bardhushin e dërmuar. Pëlliti dytrembëdhjetëherë dhe u zhyt në ujin e ftoht, akull të liqenit.

Pas kësaj dite të kobshme, në Bardhgur frika kishte zënë vend. As Bala, thonë nuk kishte dalë më, andej nga liqeni. Fyelli i tij kishte zënë vend mbi traun e dhomës së oxhakut; përnjëherë kishte pushuar i turpëruar. Edhe Bardhushi nuk kishte dalë më nga ahuri. Ditët e para as kishte ngrënë, as kishte pirë. Balën e kishte vështruar me një dhembshuri të pafund.

Për një kohë të gjatë bardhgurasit u mësuan me praninë e të keqes. Askush më nuk e përmendte kaun e zi, thua se ishin pajtuar me fatkeqësinë. Por, Bala nuk harronte turpin. Çdo mbrëmje e mëngjes, ai i jepte Bardhushit tramakë misri me kripë, i jepte ujë te Krio i Mirë dhe ia mbrehte brirët me kmesën anëz të mbrehtë. Ndërsa te farkëtari më i mirë i kohës i kishte porositur një si mburojë të çeliktë.

Hapësirën e vrugnuar të Bardhgurit, dalëngadalë, kishte filluar ta përqafonte dielli i buzëqeshur provokues. Era kishte filluar të luante, si më parë, me valëzat e qeta të liqenit. Kënga polifonike e zogjve paqedashës thërriste fyellin e Balës që ishte shkarkuar nga ndjenja e turpit.

Dhe një ditë, fyelli i Balës kishte xigëluar shputat e bjeshkëve të larta. Byrytja e Bardhushit kishte jehuar prapa shtatë bjeshkësh. Ajo jehonë burrërore e Bardhushit thërriste në dyluftim përbindëshin e zit ë liqenit. Donte t’i tregonte se e mira dhe e keqja nuk mund të rrinë bashkë e, veçmas duhej t’ia bënte me dije se Bardhguri nuk e kishte duruar dhe as që do ta duronte kurrë të huajin.



Dhe kishin dalë te liqeni të gjithë bardhgurasit. Në krahë u ngrinin martinat me tyta nga qielli. Vashat kishin nisur një këngë për diellin. Kau i zi i liqenit nuk kishte mundur ta duronte këngën e Bardhgurit. Kishte provuar ta trazonte edhe njëherë qetësinë e liqenit, por me palljen dhe byrytjen e vet kishte thirrë mordjen. Dhe, ishte skuqur uji i liqenit.

Bardhushi krenar kishte rënë në gjunj para Balës e ky e kishte puthur në lule të ballit. Thonë, se për disa muaj, rreth liqenit nuk ishte larguar kuturbimi i qelbësirës, ndërsa Balës i qe kthyer rehatia dhe dashuria ndaj Garantinës. Një diell i vakët kishte qeshur mbi liqen. Kënga e vashave kishte marrë fluturimin e shpendëve thikë përpjetë nga qielli, ndërsa bardhgurasit kishin përdredhur mustaqet dhe kishin vjerrë martinat në ballë të oxhakut.