6 Prill 1911 ngritja e flamurit kombëtar në kalanë e Deçiçit

6 Prill 1911
Klajd Kapinova
Flamuri i Gjergj Kastriotit në Bratile të Deçiqit më 6 Prill 1911 ishte një shkëndijë pararendëse e Shpalljes së Pavarësisë më 28 nëntorit 1912
Shqipëria ka qenë historikisht përherë zemra e patriotëve të vërtetë të djelmisë së Malësisë së Madhe, trevë e cila shpesh herë është përmendur se ka xjerrë burra kuvendi e pushke; duke i falur Atdheut e maleve kreshnike Dedë Gjo’ Lulin (1840-1915), i njohur për burrëri, urti e autoritet.
Me këto cilësi, Deda përballoi me armë në dorë ushtritë pushtuese turke e sulmet malazeze, duke ruajtur me vendosmëri trojet e të parëve tanë. Kryengritja e fillimit të dekadës së dytë të shek. XX, i tregoi Evropës se kishte ardhur koha të shkundej nga soditja indiferente që i bënte vështrimit të ngjarjeve në trungun e vjetër të Evropës Juglindore, në trajtimin e çështjeve shqiptare, paralajmëroi fuqitë e ndryshme ballkanike që ëndrronin një coptim midis tyre të Turqisë evropiane, se trojet shqiptare nuk do të ishin një kafshatë e lehtë për t’u gëlltitur nga orekset e pangopshme. Ajo i dha një mësim të mirë pushtuesit turk “tue provue në gjuhën e plumbave se kishte perendue tashma koha e ekspeditave ndërshkimore dhe e raplezarjeve, të udhëhequna nga gjeneralë shumë të zot dhe të sprovuem në mizori, si Shefqet Turgut Pasha me shokë” (Tefë Krroqi, “Hylli i Dritës”, vj.XXII, fq.11).
Kombet, që në shekuj kishin vuajtur në robërinë turke, u gëzuan e nisën të gjallërohen, duke menduar se po fillonte një shpresë e re. Jashtë ndikimit jetëdhënës nuk mbeti as Shqipëria, e cila mbi kurrizin e saj kaloi keqtrajtime me plagë të thella.
Mirëpo, nuk vonoi shumë se xhonturqit, rinj porsa erdhën në pushtet nisën metodën e kërbaçit dhe të mosprishjës së “qetësisë”, duke vijuar të merrnin nëpër këmbë kombet që ende jetonin brenda pushtuesve osmanë.
Historiani atë Marin Sirdani (1885-1962), duke vlerësuar kontributin e elementit katolik shqiptar në drejtim të atdhedashurisë, mbi lëvizjet shtypëse të xhonturqve të rinj kundër kombeve që kërkonin liri, cekë ngjarjen e rëndësishme të historisë më 6 prill 1911, kur shkruan: “Barbarit, mandej të kryesum prej Xhavit Pashës e Shefqet Turgut Pashës për t’shtyp shqyptart çuen pesh zemnat e shumkuj, e Leket e Malcis qi nuk ishin ken msue me u ba rajë e askuj, tue provue se vetem arma muejte me u sigurue gjan, mallin, nderen e t’drejtat qi kishin pas gzue per qindra vjet edhe nen Turki nisen me lvisë.
Qysh n’prendveren e vjetit 1910 shifen faqe sheje paknaqsije: t’arratisunt shtohen e n’krye të çetave kryengritse asht “Kreshniku i Malcis” Ded Gjo’ Luli. Ky e Kol Toma, Bajraktari i Veles, ishij të vetmit në krahinen e Shkoders qi tuj mos zanë bes njaj permirsimi me djelm t’vet e kushrit nuk kishin dorzue armt e ishin arratis. Kaloi gjith ajo vjet pa ndonji ngjarje me randsi, por me 24 marc 1911 zuni fill nji luft e vertet kundra Turkis.
Populli mbar i Malcis i lidhun me kryengrits, me pushk e pa pushk msyni njiherit t’gjitha postat qi gjindeshin brenda kufinit t’Malcis e me at yrysh n’e e nesre, pushtuen Tuzin, e ashtu t’forcuem me arm e me municion u drejtuen kah Shkodra e qendruen n’Koplik. Mali i Zi, i cilli mezi qi pritte me pa shtjellime në Turki, tuj e pa se malcort ia kishin nis punes pernjimend, u vu me i mprojt e e bane kufinin e liri me hi e me dal.
Lajmi se Malcia ishte çue pesh e dojte me msye Shkodren e qiti ne mendim Bedri Pashen, valin e atij qyteti, e me shkak se ishte Dini ne rrezik rrejti muhamedanet e vendit, e kush kje i zoti i armve u bashkuen me asqer e duel ne luft kundra malcosve. Kta per me i diftue Fuqive t’Europes e shqyptarve qellimin e kryengritjes ban me 30 marc nji mbledhje n'Cetin e i çun nji ‘memorandum’ Fuqive t’Mdha e Malit t’Zi. Ne ket tubim pos kremve t’Malcis muren pjes e u lidhen me ta edhe disa kren me randsi t’vendeve tjera, t’krishtene e muhamedan”. (dorëshkrim).