Lashtësia dhe mitologjia e zakonëve ne trevat shqiptare

Nëse doni të njiheni për së afërmi më pëllazgo-Ilirët dhe me besën burrërinë, veshjet, dhe tipare të tjera të paraardhësve tane mund ti kërkoni, aty ku përdren edhe ne ditet e sotme, ne Rugova Autokton.
Ato që janë më karakteristike dhe janë ruajtur më kujdes të vecante ështe shalli i Rugovës dhe Vallja e Rugovës, që quhej vallja pirrike.
Vallja pirrike është një valle mitike e cila është luajtur gjithmonë te malësoret. Kjo është valle luftëtaresh kretas, e krijuar nga kurretët (rojet mitike të Zeusit foshnje). Edhe sot vallëzohet me shpata që vrigëllojnë në ajër.
Kurretët, për ta penguar Kronosin që të zbulojë vendin ku fshihej I biri I tij, Zeusi, ata I mbulonin të qarat e foshnjës me vrigëllimin e shpatave të tyre. Dorjanët e shpien ne Spartë këtë valle. Aleksandri I Madh para se të lëshohej kundër persëve kërceu këtë valle ndërsa Jul Cezari, pas qëndrimit në Iliri, e bëri atë të famshme në Itali. Albanologu Thelloczi pohon se ilirët vallëzonin me shpatë në dorë si shqiptarët sot. Kjo valle shpatash ështe e shënjeteruar nga vete populli dhe ka një vlere shume te madhe dhe kursesi nuk guxojj´më ta harrojme rëndesinë e saje.
Vallja e shpatave eshte kushtrim: 
BASHKIM 
SHPËTIM 
BESA-BESË